Od 26 czerwca 2025 roku w życie wchodzi rozporządzenie Rady Ministrów, które nakłada na samorządy nowe zadania w zakresie ewakuacji ludności i zabezpieczenia mienia w sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe czy działania zbrojne, wzmacniając system ochrony ludności w Polsce.
Weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego sposobu ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia, będące aktem wykonawczym do ustawy z 5 grudnia 2024 roku o ochronie ludności i obronie cywilnej. Przepisy precyzują role jednostek samorządu terytorialnego (JST) w zarządzaniu kryzysowym, nakładając na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów i wojewodów szereg nowych obowiązków. Celem regulacji jest skuteczna organizacja ewakuacji i ochrona mienia w obliczu zagrożeń, takich jak powodzie, katastrofy czy konflikty zbrojne.
Kluczowe obowiązki samorządów
Rozporządzenie szczegółowo określa zadania JST w procesie ewakuacji i zabezpieczenia mienia:
- Zadania wójtów, burmistrzów i prezydentów miast:
- Planowanie i organizacja ewakuacji: W przypadku zagrożenia samorządy muszą niezwłocznie przygotować proces ewakuacji, w tym ustalić obszary pierwszej ewakuacji, oszacować liczbę osób do ewakuacji (ze szczególnym uwzględnieniem potrzebujących transportu) oraz wyznaczyć główne drogi i linie kolejowe.
- Punkty zbiórki i zasoby: Określenie lokalizacji punktów zbiórki, ich oznakowanie oraz wyznaczenie zasobów obrony cywilnej i środków transportu.
- Zabezpieczenie mienia: Opracowanie planów ochrony najcenniejszego mienia, w tym dóbr kultury, oraz ich przemieszczenie w bezpieczne miejsca.
- Komunikacja i przeciwdziałanie panice: Skuteczne powiadamianie ludności o zagrożeniach, upublicznianie komunikatów ostrzegawczych i działania przeciwko dezinformacji, by zapobiec niekontrolowanemu przemieszczaniu się mieszkańców.
- Zadania starostów:
- Koordynacja zasobów powiatowych, w tym środków transportu, oraz ustalanie dróg ewakuacyjnych.
- Ochrona dóbr kultury i cennego mienia, w tym dokumentowanie ich stanu przed transportem.
- Zadania wojewodów:
- Współpraca z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa (RCB) i Siłami Zbrojnymi w celu określenia kierunków ewakuacji i szlaków komunikacyjnych.
- Przygotowanie miejsc tymczasowego pobytu dla ewakuowanej ludności, w tym zapewnienie miejsc noclegowych, opieki medycznej i zaplecza socjalno-bytowego.
- Koordynacja wsparcia międzynarodowego w ramach unijnego mechanizmu ochrony ludności.
- Rola Szefa Obrony Cywilnej (ministra SWiA):
- Wdrożenie procesów przygotowawczych przed ewakuacją, w tym wyznaczenie obszarów do przyjęcia ludności i szlaków komunikacyjnych.
- Zapewnienie skutecznego powiadamiania ludności i przeciwdziałanie dezinformacji.
Priorytety i wsparcie dla najsłabszych
Rozporządzenie kładzie szczególny nacisk na ochronę grup najbardziej narażonych:
- Priorytetowa ewakuacja: Dzieci, kobiety ciężarne, osoby z niepełnosprawnościami, seniorzy oraz pacjenci szpitali i placówek opiekuńczych mają pierwszeństwo.
- Wspólny transport: Zapewnienie transportu dla rodzin, matek z dziećmi i osób ze specjalnymi potrzebami.
- Zaopatrzenie: Ewakuowani mają otrzymać podstawowe środki do przetrwania na 72 godziny, w tym żywność, wodę, leki, ubrania i środki higieniczne.
Przepisy ograniczają ilość zabieranego mienia do niezbędnego minimum, by usprawnić proces ewakuacji i zapobiec chaosowi.
Zabezpieczenie mienia i dóbr kultury
Samorządy są odpowiedzialne za ochronę kluczowych obiektów, w tym zabytków, oraz przemieszczenie ruchomych dóbr kultury w bezpieczne miejsca. Rozporządzenie wymaga:
- Dokumentowania stanu mienia przed transportem.
- Załadunku, przewozu i deponowania cennych obiektów w wyznaczonych lokalizacjach.
- Współpracy z wojewodami w celu zapewnienia bezpieczeństwa mienia podczas kryzysu.
Źródło: PAP
