Rząd Szwecji planuje wprowadzić zakaz finansowania przez obce państwa organizacji antydemokratycznych, ze szczególnym naciskiem na radykalny islam i Rosyjski Kościół Prawosławny. Nowe przepisy, które mają być gotowe w 2026 roku, mają przeciwdziałać polaryzacji społecznej i zagrożeniom bezpieczeństwa, jednocześnie chroniąc wolność religijną.
Szwedzki rząd ogłosił zamiar zaostrzenia przepisów dotyczących zagranicznego finansowania organizacji, które podważają demokrację. Minister sprawiedliwości Gunnar Strömmer zlecił przygotowanie ekspertyzy z propozycjami zmian w prawie, wskazując, że obecne regulacje są niewystarczające. Celem jest także stworzenie mapy źródeł zagranicznego wsparcia dla wspólnot religijnych i stowarzyszeń, które „inwestują w polaryzację społeczeństwa”.
Zagrożenia ze strony radykalnego islamu
Minister ds. integracji Mats Persson podkreślił, że w latach 2002–2018 wiele szwedzkich meczetów, fundacji i szkół religijnych otrzymywało fundusze z zagranicy. Jako przykład podał meczet w Gävle, sfinansowany przez podmiot z Kataru, gdzie nauczali radykalni imamowie. Persson odniósł się także do raportu francuskiego rządu z maja 2025 roku, który wskazał Szwecję jako miejsce aktywności Bractwa Muzułmańskiego. Raport ostrzegł przed tworzeniem „alternatywnych społeczeństw” w lokalnych wspólnotach, co może prowadzić do radykalizacji i osłabienia spójności społecznej.
Szwedzkie służby bezpieczeństwa (Säpo) od lat wskazują na zagrożenia związane z islamistycznym ekstremizmem, w tym finansowaniem organizacji powiązanych z Bractwem Muzułmańskim czy innymi grupami radykalnymi. W 2021 roku zamknięto szkołę Romosseskolan w Göteborgu z powodu powiązań z ekstremizmem, a w 2024 roku cofnięto pozwolenia czterem szkołom o profilu muzułmańskim ze względu na ryzyko radykalizacji.
Rosyjski Kościół Prawosławny i działania szpiegowskie
Persson zwrócił uwagę na finansowanie przez Rosję Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (Patriarchatu Moskiewskiego) po inwazji na Ukrainę w 2022 roku. Duchowni cerkwi w Szwecji, m.in. w Västerås, gdzie cerkiew znajduje się przy strategicznym lotnisku, szerzą prorosyjską propagandę i wspierają działania szpiegowskie. W lutym 2024 roku Szwedzka Agencja Wsparcia dla Wspólnot Religijnych (SST) wstrzymała finansowanie dla parafii św. Sergiusza w Sztokholmie po ostrzeżeniach Säpo, że kościół jest wykorzystywany przez rosyjskie służby do zbierania informacji wywiadowczych.
Decyzja ta była odpowiedzią na raporty wskazujące, że Rosyjski Kościół Prawosławny działa jako narzędzie rosyjskiego państwa, wspierając dezinformację i działania hybrydowe. Eksperci wskazują, że cerkwie w Szwecji, podobnie jak w innych krajach NATO, mogą służyć jako przykrywka dla operacji wywiadowczych.
Wyzwania legislacyjne
Rząd podkreśla, że nowe prawo musi być precyzyjne, aby nie naruszać wolności religijnej i swobód obywatelskich, gwarantowanych przez szwedzką konstytucję i prawo UE. Ekspertyza, która ma być gotowa w 2026 roku, przeanalizuje, jak skutecznie ograniczyć zagraniczne finansowanie antydemokratycznych sił, jednocześnie chroniąc prawa mniejszości religijnych.
Obecne przepisy pozwalają na publiczne finansowanie zarejestrowanych wspólnot religijnych przez SST, proporcjonalnie do liczby członków. Organizacje mogą też ubiegać się o dodatkowe granty, np. na cele bezpieczeństwa. Jednak brak przejrzystości w źródłach zagranicznego finansowania utrudnia kontrolę.
W 2022 roku fałszywa kampania dezinformacyjna, rzekomo inspirowana przez radykalne środowiska islamistyczne, oskarżała szwedzkie służby socjalne o „porwania muzułmańskich dzieci”. Rząd uznał to za próbę destabilizacji społecznej. Z kolei działania Rosji, w tym finansowanie cerkwi, są postrzegane jako element wojny informacyjnej, szczególnie po wstąpieniu Szwecji do NATO w 2024 roku. Szwedzcy Demokraci (SD), druga największa partia w parlamencie, od lat wzywają do ograniczenia wpływów islamu i innych „obcych ideologii”, choć ich retoryka bywa krytykowana jako dyskryminująca.
Źródło: SVT Nyheter / Omni / Swedish Radio
