Urząd Transportu Kolejowego cofnął certyfikaty bezpieczeństwa czterem przewoźnikom kolejowym po kontrolach, które ujawniły poważne uchybienia w zarządzaniu bezpieczeństwem, zwiększające ryzyko groźnych zdarzeń na torach.
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (UTK), dr inż. Ignacy Góra, podjął decyzję o cofnięciu certyfikatów bezpieczeństwa czterem przewoźnikom kolejowym w wyniku serii kontroli przeprowadzonych w 2025 roku. Stwierdzone nieprawidłowości, takie jak brak nadzoru nad personelem, niewystarczająca znajomość tras przez maszynistów oraz nieprzestrzeganie norm dotyczących czasu pracy, zagroziły bezpieczeństwu ruchu kolejowego. Decyzje UTK, choć nie są ostateczne, podkreślają konieczność rygorystycznego podejścia do zapewnienia bezpieczeństwa na polskich torach.
Poważne uchybienia u przewoźników
W ramach działań nadzorczych UTK skontrolował 20 przewoźników kolejowych, skupiając się na weryfikacji systemów zarządzania bezpieczeństwem (SMS). U czterech z nich stwierdzono rażące zaniedbania, które skutkowały cofnięciem certyfikatów bezpieczeństwa. Główne nieprawidłowości obejmowały:
- Brak nadzoru nad personelem: Niektórzy przewoźnicy nie zapewniali odpowiedniego przygotowania maszynistów, w tym znajomości szlaków kolejowych.
- Niestosowanie się do norm czasu pracy: Niewłaściwe planowanie harmonogramów prowadziło do przemęczenia maszynistów, zwiększając ryzyko błędów.
- Niedociągnięcia w organizacji pracy: W przypadku maszynistów zatrudnionych u wielu przewoźników brakowało koordynacji harmonogramów, co uniemożliwiało zapewnienie odpowiedniego odpoczynku.
W 2024 roku na polskiej sieci kolejowej odnotowano blisko 200 przypadków tzw. zdarzeń SPAD („signal passed at danger”), czyli sytuacji, w których pociąg nie zatrzymał się przed sygnałem „Stój”. To o 15 procent więcej niż w 2023 roku, co wskazuje na pogarszającą się sytuację w zakresie bezpieczeństwa. Jedną z głównych przyczyn jest dekoncentracja maszynistów, często wynikająca ze zmęczenia lub złego stanu psychofizycznego.
Szczególnym problemem jest zatrudnianie maszynistów przez więcej niż jednego przewoźnika. Brak wzajemnego uzgadniania harmonogramów pracy prowadzi do sytuacji, w których maszyniści podejmują służbę bez odpowiedniego wypoczynku, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Konsekwencje i dalsze działania UTK
Decyzje o cofnięciu certyfikatów bezpieczeństwa nie mają rygoru natychmiastowej wykonalności, a przewoźnikom przysługuje prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jednak UTK zapowiada kontynuację rygorystycznych kontroli, które będą koncentrować się na nadzorze nad personelem i przestrzeganiu standardów bezpieczeństwa.
UTK współpracuje także z przewoźnikami i organizacjami branżowymi, promując takie inicjatywy jak Branżowe Centra Umiejętności, które mają podnieść jakość kształcenia w sektorze kolejowym i lepiej przygotować personel do realizacji zadań.
Wyzwania dla branży kolejowej
Sytuacja uwypukla szersze problemy polskiej branży kolejowej, która zmaga się z niedoborem wykwalifikowanych maszynistów i presją na obniżanie kosztów operacyjnych. W 2023 roku UTK wydał 31 licencji dla nowych przewoźników, co świadczy o dynamicznym rozwoju rynku, ale jednocześnie zwiększa wyzwania związane z utrzymaniem wysokich standardów bezpieczeństwa.
Incydenty takie jak SPAD czy wcześniejsze problemy z oprogramowaniem taboru (np. sprawa Newag w 2022 roku, gdzie cztery pociągi Impuls zostały uznane za niebezpieczne z powodu domniemanego „zhakowania” systemów) pokazują, że branża musi inwestować nie tylko w infrastrukturę, ale także w szkolenia i systemy zarządzania.
Źródło: CIRE
