W obliczu rosnących zagrożeń geopolitycznych i roli Polski jako logistycznego hubu dla wsparcia Ukrainy, modernizacja infrastruktury kolejowej staje się kluczowym elementem obronności. Eksperci wzywają do reformy Funduszu Kolejowego i kompleksowego podejścia do inwestycji, by sprostać wyzwaniom militarnym i kryzysowym.
W cieniu dyskusji o zbrojeniach i liczebności armii, polska infrastruktura kolejowa pozostaje niedocenionym, lecz krytycznym elementem bezpieczeństwa narodowego. Sprawna i nowoczesna sieć kolejowa jest niezbędna do szybkiego transportu wojsk, sprzętu i zaopatrzenia, a także potencjalnej ewakuacji ludności w czasie kryzysu. W dobie wojny w Ukrainie i roli Polski jako kluczowego hubu logistycznego dla NATO i wsparcia Ukrainy, modernizacja kolei staje się strategicznym priorytetem, wymagającym pilnych działań, stabilnego finansowania i eliminacji wąskich gardeł infrastrukturalnych.
Kolej jako krwiobieg obronności
Wojna w Ukrainie pokazała, że kolej jest niezastąpiona w logistyce militarnej. Polska, pełniąc funkcję logistycznego zaplecza dla Kijowa, udowodniła, że wydolna sieć kolejowa jest kluczowa dla skuteczności działań wojennych i wsparcia sojuszników. Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR i przewodniczący Railway Business Forum, podkreśla: „Bez wydolnej infrastruktury kolejowej wojna jest nie do wygrania. Ukraina nie walczyłaby tak skutecznie bez logistycznego wsparcia z Polski.”
Polska kolej musi sprostać wyzwaniom związanym z transportem wojsk NATO, w tym szybkim przerzutem sił na wschodnią flankę Sojuszu, oraz potencjalnym zadaniom kryzysowym, takim jak masowa ewakuacja. Jednak obecny stan infrastruktury budzi obawy. Wiele linii wymaga modernizacji, a różnice w standardach technicznych, np. szerokości torów (1520 mm w krajach byłego ZSRR vs. 1435 mm w Europie), komplikują transport transgraniczny, co uwidoczniło się przy eksporcie ukraińskiego zboża przez Polskę.
Reforma Funduszu Kolejowego
Aby kolej mogła pełnić rolę strategicznego filaru obronności, konieczne jest zapewnienie stabilnego finansowania inwestycji. Obecny system, oparty na Funduszu Kolejowym, jest nieefektywny, prowadząc do przestojów i braku ciągłości w realizacji projektów. Marita Szustak, prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego (IGTL), proponuje reformę wzorowaną na Krajowym Funduszu Drogowym, która obejmuje:
- Przewidywalne źródła finansowania: Stałe i transparentne alokacje środków.
- Elastyczne zarządzanie: Możliwość rolowania długu i dostosowania budżetu do potrzeb.
- Transparentność: Jasne zasady rozdzielności funduszy na projekty.
– Wzmocnienie polskiej kolei to strategiczna inwestycja w bezpieczeństwo. Mamy firmy gotowe budować nowoczesną sieć, ale potrzebujemy stabilnego finansowania i jasnych perspektyw – mówi Szustak.
Rząd zapowiedział ambitne plany, w tym inwestycje w kolej na poziomie 180 miliardów złotych do 2032 roku, obejmujące modernizację 500 kilometrów linii i zakup nowego taboru za 5,1 miliarda złotych. Jednak bez reformy systemu finansowania realizacja tych planów może napotkać trudności.
Modernizacja infrastruktury to nie wszystko. Eksperci wskazują na konieczność kompleksowego podejścia, które uwzględnia:
- Eliminację wąskich gardeł. Modernizacja kluczowych szlaków Wschód-Zachód i Północ-Południe, by zwiększyć przepustowość i interoperacyjność z krajami NATO.
- Cyberbezpieczeństwo. Ochrona systemów sterowania ruchem przed atakami hybrydowymi, szczególnie w kontekście zagrożeń ze strony Rosji i Białorusi.
- Koordynację między służbami. Lepsza współpraca między PKP, Ministerstwem Obrony Narodowej i innymi instytucjami, by zapewnić szybki transport wojskowy. Przykładem jest umowa MON z PKP Cargo na transporty krajowe i międzynarodowe.
- Interoperacyjność z NATO. Dostosowanie infrastruktury do standardów Sojuszu, np. poprzez unifikację taboru i systemów zarządzania.
Strategiczne znaczenie dla NATO i regionu
Polska odgrywa centralną rolę w logistyce militarnej. Rzeszów stał się hubem dla pomocy wojskowej dla Ukrainy, porównywalnym do niemieckiego Ramsteinu, a obecność 10 tysięcy żołnierzy USA w Polsce wzmacnia Sojusz. Jednak ograniczenia infrastrukturalne, takie jak brak wystarczającej liczby platform do transportu czołgów czy różnice w szerokości torów, utrudniają szybkie przemieszczanie sił NATO.
Inwestycje w kolej są także odpowiedzią na szersze potrzeby Sojuszu. NATO podkreśla znaczenie mobilności wojskowej, a inicjatywa „4×30” (30 batalionów, 30 eskadr lotniczych, 30 okrętów gotowych w 30 dni) wymaga sprawnej infrastruktury. Polska, wraz z krajami bałtyckimi, rozwija projekty takie jak „East Shield” i „Baltic Defence Line”, które wymagają wsparcia logistycznego kolei.
Źródło: Defence24
