Ministerstwo Obrony Narodowej przedstawiło projekt ustawy „Bezpieczny Bałtyk”, który ma zwiększyć skuteczność Marynarki Wojennej w ochronie polskich granic morskich i infrastruktury krytycznej na Bałtyku. Proponowane zmiany nadają okrętom MW uprawnienia Straży Granicznej, ułatwiają reagowanie na incydenty oraz wprowadzają nowe przesłanki do użycia sił zbrojnych za granicą, w tym prawo do samoobrony zgodnie z Kartą ONZ.
Podczas konferencji prasowej 16 czerwca 2025 roku wiceszef MON Paweł Zalewski zaprezentował projekt ustawy „Bezpieczny Bałtyk”, który nowelizuje m.in. ustawę o ochronie granicy państwowej i przepisy dotyczące użycia Sił Zbrojnych RP. Celem jest doprecyzowanie nieuregulowanych dotąd kwestii, zwiększenie bezpieczeństwa morskiego i wzmocnienie roli Polski w natowskiej operacji „Baltic Sentry”. Projekt trafi pod obrady Rady Ministrów, z planowanym przyjęciem w trzecim kwartale 2025 roku.
Kluczowe zmiany dla Marynarki Wojennej
- Uprawnienia Straży Granicznej dla okrętów MW:
Okręty Marynarki Wojennej zyskają prawa przysługujące Straży Granicznej, takie jak:- Zatrzymywanie i kontrola podejrzanych statków na polskich wodach terytorialnych i w wyłącznej strefie ekonomicznej (EEZ).
- Wymuszenie zmiany kursu, pościg oraz użycie broni w określonych sytuacjach.
Te uprawnienia mają usprawnić ochronę granic morskich i infrastruktury krytycznej, takiej jak gazociąg Baltic Pipe, platformy wiertnicze czy farmy wiatrowe.
- Reagowanie na incydenty morskie:
Dowódcy okrętów i statków powietrznych MW będą mogli użyć uzbrojenia w przypadku:- Odparcia bezpośredniego, bezprawnego ataku na polskie okręty, lotnictwo lub infrastrukturę krytyczną.
- Przeciwdziałania działaniom zmierzającym do takiego ataku.
Rozwiązanie to odpowiada na rosnące zagrożenia, takie jak potencjalne akty sabotażu na Bałtyku, np. uszkodzenia kabli energetycznych czy gazociągów.
- Uprawnienia Żandarmerii Wojskowej:
Dowódcy okrętów MW i ich załogi otrzymają kompetencje wojskowych organów porządkowych, w tym prawo do użycia broni w sytuacjach kryzysowych, co zwiększy ich autonomię operacyjną.
Ochrona przestrzeni powietrznej
Projekt wprowadza zmiany w reagowaniu na naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej, np. przez obce rakiety:
- Dowódca grupy ogniowej będzie mógł samodzielnie podjąć decyzję o zestrzeleniu obiektu w przypadku utraty kontaktu z Dowództwem Operacyjnym.
- Obecnie takie decyzje są zarezerwowane dla Dowódcy Operacyjnego lub osoby przez niego wyznaczonej.
Zmiana ma umożliwić szybszą reakcję w sytuacjach kryzysowych, gdy łączność może być zakłócona.
Użycie sił zbrojnych za granicą
MON proponuje nowelizację ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa, wprowadzając:
- Nowe przesłanki do wysłania wojska za granicę:
- Wzmocnienie bezpieczeństwa RP.
- Stałe, operacyjne działania monitorujące bezpieczeństwo zewnętrzne Polski lub w ramach wysuniętej obecności NATO.
- Prawo do samoobrony:
- Zapis, że użycie sił zbrojnych poza granicami może odbywać się na podstawie art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych, gwarantującego prawo do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony.
- Delegacja uprawnień:
- Minister Obrony Narodowej będzie mógł upoważnić Dowódcę Generalnego lub Dowódcę Operacyjnego do decyzji o pobycie sił zbrojnych za granicą, z prawem odwołania takich decyzji.
Wiceadmirał Krzysztof Jaworski, dowódca Centrum Operacji Morskich, podkreślał w grudniu 2024 roku, że Bałtyk wymaga nieustannej ochrony ze względu na obecność rosyjskich jednostek i znaczenie infrastruktury energetycznej dla Polski. Operacja „Zatoka”, prowadzona przez MW i Straż Graniczną, monitoruje polskie wody i instalacje, ale nowe uprawnienia pozwolą na bardziej zdecydowane działania.
Źródło: MON
