– Jak pokazują dane, wbrew pojawiającym się w dyskursie publicznym opiniom, elektrownie jądrowe to jedne z najbezpieczniejszych źródeł energii elektrycznej. Na świecie jest eksploatowanych ponad 400 reaktorów, a poważne awarie zdarzają się niezwykle rzadko. Prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej awarii w najnowszych reaktorach generacji III+, takich jak właśnie AP1000, wynosi jeden do dziesięciu milionów, czyli jest mniejsze niż prawdopodobieństwo zderzenia dużego meteorytu z Ziemią – dodaje PEJ.
Budowa pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce to projekt o historycznej skali, który ma szansę nie tylko zapewnić stabilne i bezemisyjne źródło energii, ale także stać się motorem rozwoju gospodarczego Pomorza. Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ), odpowiedzialne za realizację inwestycji w Lubiatowo-Kopalino, stawiają czoła wyzwaniom finansowym, regulacyjnym, kadrowym i środowiskowym, jednocześnie budując fundamenty dla nowoczesnego sektora jądrowego. Projekt przyniesie regionowi tysiące miejsc pracy, nowe inwestycje infrastrukturalne i znaczące wpływy podatkowe, zmieniając oblicze gminy Choczewo i okolic. Jakie są kluczowe wyzwania i priorytety tej inwestycji? Jak PEJ zapewniają bezpieczeństwo i zarządzają odpadami radioaktywnymi? Odpowiedzi udzielają przedstawiciele biura prasowego Polskich Elektrowni Jądrowych.
Budowa elektrowni jądrowej na Pomorzu będzie stanowić impuls do rozwoju całego regionu, a przede wszystkim gminy Choczewo. Z jednej strony tak duża inwestycja to nowe, atrakcyjne, bezpośrednie miejsca pracy. Na terenie budowy na etapie najbardziej intensywnych prac znajdzie zatrudnienie ponad 10 tysięcy osób. Tak duża skala inwestycji wygeneruje także pośrednie miejsca pracy – w różnego rodzaju usługach, handlu, gastronomii czy niezależnym od sezonu długookresowym wynajmie miejsc noclegowych – odpowiedziało Biuro Prasowe Polskich Elektrowni Jądrowych.
Energetyka jądrowa podlega najsurowszym regulacjom bezpieczeństwa. Wybór lokalizacji w Lubiatowo-Kopalino poprzedziły wieloletnie badania.
– Wybór lokalizacji elektrowni jądrowej, czyli Lubiatowo-Kopalino w gminie Choczewo na Pomorzu, został poprzedzony bezprecedensową kampanią badawczą. Na jej podstawie spółka PEJ w 2021 roku wskazała tę lokalizację jako preferowaną – podkreśla biuro prasowe PEJ.
Zastosowana technologia AP1000 Westinghouse, reaktor generacji III+, minimalizuje ryzyko awarii dzięki pasywnym systemom bezpieczeństwa. „Jest to bardzo zaawansowany technologicznie i ciągle udoskonalany reaktor z rozbudowanymi pasywnymi systemami bezpieczeństwa, które minimalizują ryzyko wystąpienia ciężkiej awarii” – zapewniają PEJ. Prawdopodobieństwo poważnej awarii wynosi 1 na 10 milionów, co czyni elektrownie jądrowe jednymi z najbezpieczniejszych źródeł energii.
Kluczowe wyzwania inwestycji jądrowych
Realizacja elektrowni jądrowej w Polsce to przedsięwzięcie bez precedensu, wymagające synchronizacji działań w wielu dziedzinach.
– Budowa elektrowni jądrowej to pierwsza inwestycja w naszym kraju o takiej skali. Projekt realizowany jest w wielu obszarach – rozpoczynając od biznesowego, poprzez pozwoleniowy, finansowy, regulacyjny, realizacyjny, po komunikacyjny. Wszystkie z nich są ważne, natomiast w zależności od etapu można wyróżnić te, które w danym momencie są kluczowe, aby można było przejść do kolejnych faz realizacji – odpowiada biuro prasowej PEJ.
Finansowanie jednym z najważniejszych elementów
Największym wyzwaniem jest zabezpieczenie finansowania inwestycji, której koszt szacowany jest na około 192 miliardy złotych.
Tak duża inwestycja wymaga przede wszystkim zabezpieczenia finansowania i „zielonego światła” dla proponowanego modelu wsparcia. Spółka wspiera rząd RP w rozmowach z Komisją Europejską w sprawie notyfikacji pomocy publicznej i prowadzi działania, aby zabezpieczyć finansowanie inwestycji m.in. poprzez rozmowy z instytucjami finansowymi w sprawie zapewnienia kapitału dłużnego. Sejm RP przyjął w tym roku ustawę przeznaczającą 60,2 miliarda złotych z budżetu państwa na sfinansowanie inwestycji na Pomorzu – informuje biuro prasowe PEJ.
Sejm RP w 2025 roku przyjął ustawę przeznaczającą 60,2 miliarda złotych z budżetu państwa na sfinansowanie inwestycji, co pokryje około 30 procent kosztów. Pozostała część ma zostać sfinansowana poprzez kredyty od międzynarodowych instytucji, takich jak amerykański Exim Bank czy U.S. International Development Finance Corporation. Uzyskanie zgody Komisji Europejskiej na model wsparcia w postaci kontraktów różnicowych (CfD) jest kluczowe, ale budzi obawy ekspertów, którzy wskazują na potencjalne ryzyko finansowe dla państwa.
Zgodnie z planem, w 2025 roku rozpoczynają się prace przygotowawcze, obejmujące zabezpieczenie terenu, prace geodezyjne i usunięcie roślinności.
– Zgodnie z założeniami harmonogramowymi w 2025 roku mają rozpocząć się prace przygotowawcze. Spółka planuje w ich ramach m.in. zabezpieczenie terenu przyszłej budowy i prace geodezyjne. Jednym z niezbędnych działań w miejscu przyszłej elektrowni będzie też usunięcie roślinności. Kontynuowane będą badania geologiczne na lądzie, a w dalszej perspektywie także na morzu, w rejonie układu chłodzenia elektrowni. Wszystkie prace spółka zrealizuje zgodnie z warunkami określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni jądrowej – zapewnia biuro prasowe PEJ.
Równolegle trwają prace nad dokumentacją dla zezwolenia na budowę, wydawanego przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. Wylanie pierwszego betonu jądrowego zaplanowano na 2028 rok, a uruchomienie pierwszego bloku na 2036 rok. Opóźnienia w uzyskaniu pozwoleń lub zmiany regulacyjne mogą jednak wpłynąć na harmonogram.
Budowanie kadr sektora jądrowego
Brak specjalistów w dziedzinie energetyki jądrowej to poważne wyzwanie, wynikające z przerwy w rozwoju tego sektora po porzuceniu projektu w Żarnowcu.
– Równie ważne już dziś jest budowanie kompetencji dla sektora jądrowego, który dzięki realizacji inwestycji elektrowni, a z czasem kolejnych obiektów tego typu, ma szansę stać się znaczącą gałęzią polskiej gospodarki. Projekt tworzy nowe płaszczyzny kontaktów międzynarodowych dla polskich firm, urzędów, uczelni i placówek naukowych. Wdrożenie energetyki jądrowej wiąże się z intensywną działalnością edukacyjną. Dotyczy ona zarówno szkolnictwa podstawowego, średniego, jak i wyższego. Polskie Elektrownie Jądrowe już teraz współpracują zarówno ze szkołami średnimi z Pomorza, wspierając m.in. utworzenie Powiatowego Centrum Promocji Energetyki w Wejherowie, jak i z najlepszymi uczelniami technicznymi w całej Polsce – piszą w odpowiedzi Polskie Elektrownie Jądrowe.
PEJ aktywnie współpracują wspierając rozwój kierunków jądrowych. „Ostatnie trzy lata to czas nawiązywania bliskiej współpracy z kluczowymi krajowymi uczelniami wyższymi – w tym czasie spółka podpisała umowy m.in. z Politechniką Łódzką, Politechniką Gdańską i Uniwersytetem Warszawskim” – dodają PEJ. Wsparcie obejmuje także szkoły średnie, np. poprzez utworzenie Powiatowego Centrum Promocji Energetyki w Wejherowie.
Infrastruktura towarzysząca
Inwestycja wymaga rozbudowy infrastruktury regionalnej.
– Trwają już prace projektowe obejmujące modernizację istniejących i budowę nowych połączeń drogowych i kolejowych, a także budowy specjalnego pirsu morskiego do rozładunku wielkogabarytowych komponentów, tzw. MOLF-u – informują PEJ. Za te zadania odpowiadają GDDKiA, PKP PLK i Urząd Morski w Gdyni, a Polskie Sieci Elektroenergetyczne przygotowują linie przesyłowe do wyprowadzenia mocy.
Logistyka to dodatkowe wyzwanie, które PEJ adresują we współpracy z Agencją Rozwoju Pomorza. Chodzi tutaj głównie o zapewnienie noclegu dla około 10 tysięcy pracowników.
Impuls rozwojowy dla Pomorza
Najbardziej klikalną tezą w odpowiedziach PEJ jest ogromny potencjał gospodarczy projektu dla regionu.
– Budowa elektrowni jądrowej na Pomorzu będzie stanowić impuls do rozwoju całego regionu, a przede wszystkim gminy Choczewo – podkreślają PEJ. W szczytowym okresie budowy zatrudnienie znajdzie ponad 10 tys. osób, a inwestycja wygeneruje dodatkowe miejsca pracy w usługach, handlu i gastronomii.
Gmina Choczewo zyska znaczące wpływy z podatków, które zasilą budżet na inwestycje w infrastrukturę, edukację i kulturę.
– Najbardziej wymierną i widoczną korzyścią dla społeczności gminy i powiatu będą podatki odprowadzane przez operatora elektrowni do samorządowego budżetu – wskazują PEJ. Rozbudowa dróg, kolei i linii przesyłowych poprawi jakość życia w regionie.
PEJ wspierają lokalne społeczności poprzez Program Wsparcia Inicjatyw Społecznych, który od 2017 roku dofinansował ponad 300 projektów na kwotę blisko 20 milionów złotych. „Program cieszy się popularnością i przekłada się na rzeczywistą pomoc w realizacji społecznych, edukacyjnych, infrastrukturalnych i innych potrzeb mieszkańców” – dodają PEJ.
Zarządzanie odpadami radioaktywnymi
Kwestia odpadów jest ściśle regulowana przez Krajowy plan postępowania z odpadami promieniotwórczymi.
– W dokumencie określono, że Polska z uwagi na rozwój sektora jądrowego, działalność reaktora badawczego Maria oraz działalność takich gałęzi gospodarki jak przemysł i medycyna będzie budować dwa składowiska: powierzchniowe, na nisko i średnioaktywne odpady – ze względu na zapełnianie się Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych w Różanie – i głębinowe, na wysokoaktywne odpady i paliwo jądrowe. Natomiast zanim wypalone paliwo jądrowe z polskiej elektrowni trafi do składowiska, będzie ono odpowiednio zabezpieczone i przechowywane przez pierwsze lata w tzw. basenach przyreaktorowych na terenie elektrowni jądrowej. Tam nastąpi jego schłodzenie, a system monitoringu pozwoli na pełen nadzór nad warunkami przechowywania – informuje biuro prasowe PEJ.
Wypalone paliwo będzie początkowo przechowywane w basenach przyreaktorowych, a następnie w suchych przechowalnikach na terenie elektrowni. Docelowo trafi do składowiska głębinowego, wzorowanego na fińskim Onkalo.
– Wypalone paliwo trafi następnie do szczelnie zabezpieczonych suchych przechowalników, które będą znajdować się w magazynie również na terenie obiektu. Jest to standardowy sposób postępowania z tego typu odpadami promieniotwórczymi. Należy jednak podkreślić, że na terenie elektrowni wypalone paliwo jądrowe może być przechowywane jedynie czasowo. Docelowo, zgodnie z polskim prawem, musi ono znaleźć się w składowisku głębokim na wysokoaktywne odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe. Przykładem takiego składowiska może być Onkalo w Finlandii, które – według planów – ma zacząć działać jeszcze w tym roku. Będzie tam składowane wypalone paliwo jądrowe z fińskich elektrowni jądrowych – zapewnia biuro prasowe PEJ.
Atom jako filar transformacji sektora
Energetyka jądrowa jest kluczowym elementem rządowej strategii dekarbonizacji.
– Zgodnie z rządowymi planami filarem transformacji energetycznej będą bezemisyjne źródła energii oraz ich stopniowe i rozważne wprowadzanie do polskiego miksu energetycznego. Celem jest dekarbonizacja krajowej gospodarki. Stabilny, bezemisyjny i oparty na sprawdzonej technologii atom jest – wraz z odnawialnymi źródłami energii – odpowiedzią na tę potrzebę – czytamy w odpowiedzi PEJ.
– Produkcja energii z elektrowni jądrowej generuje porównywalnie niską ilość emisji dwutlenku węgla na kilowatogodzinę, co wytwarzanie energii z elektrowni wiatrowej i kilkadziesiąt razy mniejszą niż z elektrowni węglowej. Z kolei w porównaniu do źródeł opartych na paliwach kopalnych elektrownie jądrowe nie emitują szkodliwych produktów spalania. Są również bardzo wydajne – zajmują nieporównywalnie mniej powierzchni w przeliczeniu na jednostkę produkowanej energii niż odnawialne źródła energii – dodaje biuro prasowe PEJ.
PEJ stawiają na maksymalizację udziału polskich firm w projekcie (local content), co ma znacznie wzmacnić gospodarkę. „Tylko wtedy wydatki poniesione w ramach transformacji energetycznej będą wracać do polskiej gospodarki i wzmacniać jej potencjał” – wskazują PEJ.
– W ramach przetargów ogłaszanych bezpośrednio przez spółkę PEJ również udaje się pozyskiwać polskich wykonawców, dochowując procedur i dbając o konkurencyjność realizowanych usług. Przykładowo na początku tego roku zawarliśmy z 5 polskimi firmami umowy na prawie 25 milionów złotych na remonty i budowę lokalnych dróg dojazdowych do terenu inwestycji – dodaje PEJ.
Transformacja energetyczna na skalę strategiczną, jaką jest budowa pierwszej polskiej elektrowni jądrowej, wymaga nie tylko technologii i kapitału, ale przede wszystkim ludzi – wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy będą fundamentem całego przedsięwzięcia. Polskie Elektrownie Jądrowe podkreślają, że jednym z kluczowych wyzwań jest pozyskanie i utrzymanie kadry posiadającej doświadczenie w projektowaniu, budowie i późniejszej eksploatacji nowoczesnych obiektów jądrowych.
PEJ prowadzi intensywną rekrutację zarówno w Polsce, jak i za granicą. Spółka aktywnie poszukuje inżynierów, projektantów, specjalistów ds. bezpieczeństwa jądrowego, logistyki oraz ekspertów w dziedzinie prawa energetycznego i ochrony środowiska. Na każdym etapie – od planowania po rozruch instalacji – niezbędne są zespoły posiadające wiedzę i kompetencje potwierdzone w praktyce przy realizacji podobnych inwestycji na świecie. W związku z tym PEJ podejmuje działania mające na celu przyciągnięcie najlepszych specjalistów branżowych, współpracuje z uczelniami technicznymi i instytucjami szkoleniowymi, a także analizuje potencjał kadrowy dostępny poza granicami kraju. Władze spółki nie ukrywają, że rywalizacja o talenty w sektorze jądrowym trwa na poziomie międzynarodowym, a zatrudnienie właściwych ludzi będzie jednym z warunków sukcesu całej inwestycji.
