Od 1 września 2025 roku prof. Jakub Kupecki obejmie stanowisko dyrektora Narodowego Centrum Badań Jądrowych, stawiając na wznowienie pracy reaktora Maria i rozwój energetyki jądrowej w Polsce, dzięki swojemu doświadczeniu w nowych technologiach i współpracy z przemysłem.
Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Otwocku-Świerku, największy instytut badawczy w Polsce i operator jedynego polskiego reaktora badawczego Maria, zyskał nowego dyrektora. Prof. Jakub Kupecki, ekspert w dziedzinie energetyki jądrowej i nowych technologii, rozpocznie pracę 1 września 2025 roku, przejmując stery po prof. Krzysztofie Kurku, odwołanym w kwietniu 2025 roku. Kluczowym zadaniem Kupeckiego będzie przywrócenie pełnej funkcjonalności reaktora Maria oraz przygotowanie NCBJ do wyzwań związanych z rozwojem energetyki jądrowej w Polsce.
Prof. Jakub Kupecki, urodzniony w 1985 roku, to jeden z najmłodszych profesorów tytularnych w Polsce, który w wieku 38 lat otrzymał tytuł profesora nadany przez Prezydenta RP. Absolwent Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej, ukończył również studia magisterskie w RES – The School for Renewable Energy Science na Islandii oraz program zarządzania zespołami badawczymi w Haas School of Business na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Przez blisko dwa lata badał technologie reaktorów jądrowych w Królewskim Instytucie Technicznym w Sztokholmie.
W latach 2022–2025 Kupecki kierował Instytutem Energetyki – Państwowym Instytutem Badawczym (IEN-PIB), gdzie zainicjował proces unowocześniania instytucji i wprowadził nową markę. Jest autorem ponad 300 publikacji naukowych, pięciu patentów oraz licznych ekspertyz dla przemysłu i administracji centralnej. Specjalizuje się w wysokotemperaturowych procesach elektrochemicznych, w tym w modelowaniu ogniw paliwowych SOFC i elektrolizerów SOE, kluczowych dla technologii power-to-X. Jego praca obejmuje również rozwój technologii wodorowych, w tym pierwszą polską mikroelektrociepłownię z ogniwami SOFC.
Wyzwanie reaktora Maria
Jednym z głównych zadań Kupeckiego będzie wznowienie pracy reaktora Maria, który od 1 kwietnia 2025 roku pozostaje wyłączony z powodu wygaśnięcia zezwolenia Państwowej Agencji Atomistyki (PAA). Reaktor, działający od 1974 roku, jest kluczowy dla produkcji radioizotopów stosowanych w medycynie nuklearnej, m.in. w leczeniu onkologicznym. W sierpniu 2024 roku NCBJ złożyło wniosek o nowe zezwolenie, ale PAA zgłosiła zastrzeżenia dotyczące braków w dokumentacji, w tym zakładowego planu postępowania awaryjnego.
Obecnie reaktor przechodzi modernizację za ponad 90 mln zł, która ma wydłużyć jego działanie o około 20 lat. Jak poinformował Paweł Gajda, dyrektor Departamentu Energii Jądrowej w Ministerstwie Przemysłu, strefy i dystanse planowania awaryjnego zostały zatwierdzone, a plan postępowania awaryjnego jest w konsultacjach. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że reaktor wznowi pracę w lipcu 2025 roku, jeszcze przed objęciem stanowiska przez Kupeckiego.
Strategia na przyszłość
Kupecki stawia na rozwój NCBJ jako ośrodka wspierającego wdrożenie energetyki jądrowej w Polsce, w tym przygotowania do budowy pierwszej elektrowni jądrowej oraz małych reaktorów modułowych (SMR). Podkreśla znaczenie współpracy z przemysłem i definiowania potrzeb rynkowych, by instytut odpowiadał na realne wyzwania gospodarki.
NCBJ, powstałe w 2011 roku z połączenia Instytutu Problemów Jądrowych i Instytutu Energii Atomowej POLATOM, ma bogatą historię sięgającą 1955 roku. Prowadzi badania w dziedzinie fizyki jądrowej, technologii jądrowych, medycyny nuklearnej, astrofizyki i inżynierii materiałowej, a także produkuje radiofarmaceutyki i zaawansowane urządzenia, takie jak detektory promieniowania. Kupecki zapowiada, że będzie kontynuował te tradycje, jednocześnie kierując instytut ku nowym wyzwaniom, w tym planowaniu następcy dla reaktora Maria w perspektywie 20–25 lat.
Źródło: Ministerstwo Przemysłu
