Grupa Arche przejęła zabytkową Elektrociepłownię Zabrze za 7,4 miliona złotych, wygrywając przetarg miasta. W obiekcie z 1897 roku powstaną muzeum energii, centrum edukacyjne, strefa kulturalna, zaplecze gastronomiczne, obiekty sportowe i baza hotelowa, wpisując się w Szlak Zabytków Techniki Woj. Śląskiego – poinformowała pełniąca funkcję prezydenta Zabrza Ewa Weber.
17 czerwca 2025 roku Grupa Arche, znana z rewitalizacji zabytków przemysłowych, została nowym właścicielem Elektrociepłowni Zabrze, monumentalnego obiektu z 1897 roku, kupując go za 7,4 miliona złotych w przetargu zorganizowanym przez miasto Zabrze. Jak ogłosiła Ewa Weber, pełniąca funkcję prezydenta Zabrza, inwestycja oznacza „początek nowego życia dla jednego z najważniejszych zabytków przemysłowych Górnego Śląska”. Plany Arche obejmują przekształcenie elektrociepłowni w wielofunkcyjną przestrzeń edukacyjną, kulturalną i społeczną, z muzeum, hotelem i obiektami sportowymi, które dopełnią ofertę turystyczną Zabrza, w tym Kopalnię Guido i Sztolnię Królową Luizę.
Historia i znaczenie Elektrociepłowni Zabrze
Elektrociepłownia Zabrze, położona przy ul. Wolności 416, to jeden z najstarszych i najważniejszych zabytków przemysłowych Górnego Śląska. Budowę rozpoczęto w 1896 roku przez firmę AEG, a prąd popłynął 21 grudnia 1897 roku, zasilając m.in. lokalne tramwaje i przyczyniając się do elektryfikacji regionu. W okresie międzywojennym zakład stał się jedną z największych elektrowni na Śląsku, osiągając moc 100 MW w latach 1939–1944. Po zniszczeniach wojennych i odbudowie, w latach 70. XX wieku przekształcono go w elektrociepłownię. W 2011 roku obiekt przejął koncern Fortum, który w 2018 roku uruchomił nową elektrociepłownię (koszt 870 milionów złotych), a stary zakład, wyłączony w 2019 roku, przekazał miastu Zabrze w grudniu 2022 roku.
Kompleks obejmuje 18 budynków poprodukcyjnych (m.in. kotłownię, maszynownię, budynek dyrekcji, rozdzielnię 6 kV, warsztat mechaniczny, klub i portiernię) na ponad 5 ha działek. Kubatura obiektów przekracza 220 tysiące m³, porównywalna z Zamkiem w Malborku (250 tys. m³). Obiekt, wpisany do rejestru zabytków, wymaga kapitalnego remontu, szacowanego kilka lat temu na ok. 0,5 miliarda złotych, przy rocznych kosztach utrzymania rzędu 1,5 miliona złotych.
Plany Grupy Arche dla EC Zabrze
Grupa Arche, specjalizująca się w rewitalizacji historycznych obiektów, planuje nadać elektrociepłowni nowe funkcje, zachowując jej industrialny charakter i wpisując się w Szlak Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. Według Ewy Weber, w zrewitalizowanym kompleksie powstaną:
- Muzeum i centrum edukacyjne: Poświęcone historii przemysłu, przyszłości energii i transformacji środowiskowej, z interaktywnymi ekspozycjami.
- Strefa kulturalna: Przestrzenie wystawiennicze, sale na wydarzenia artystyczne, koncerty i festiwale.
- Zaplecze gastronomiczne i konferencyjne: Restauracje, kawiarnie i sale na konferencje oraz eventy.
- Obiekty sportowe: Np. wielofunkcyjne boiska lub ścianka wspinaczkowa w kominie.
- Baza hotelowa: Hotele w budynkach biurowych lub rozdzielni, zgodnie z modelem Arche, który łączy funkcje komercyjne z kulturalnymi.
– Bazując na Kopalni Guido i Sztolni Królowa Luiza, elektrociepłownia ma być punktem wyjścia do zwiedzania tych atrakcji – podkreśliła Weber, wskazując na strategiczną lokalizację obiektu w centrum Zabrza, obok Sztolni.
Grupa Arche: Ekspert w rewitalizacji
Grupa Arche, założona w 1991 roku przez Władysława Grochowskiego, to lider w rewitalizacji zabytków przemysłowych i historycznych w Polsce. Firma zarządza 21 hotelami, a kolejne 11 jest w budowie lub planowaniu, często w obiektach takich jak dawne fabryki, klasztory czy pałace. W 2024 roku osiągnęła 366,7 miliona złotych przychodów z działalności hotelowej (+47 milionów złotych rok do roku) i 743,9 miliona złotych z całej działalności.
W 2022 roku Arche kupiła Elektrociepłownię Szombierki w Bytomiu za 10 milionów złotych, uznaną przez Europa Nostra za jeden z siedmiu najbardziej zagrożonych zabytków Europy. W Szombierkach trwają prace zabezpieczające (np. remont dachów i elewacji), a docelowo powstaną tam hotel, uczelnia, przestrzenie kulturalne i manufaktury rzemiosła. Grochowski zapowiedział w 2025 roku, że pierwszy etap rewitalizacji Szombierek zakończy się w ciągu ok. dwóch lat. Przejęcie EC Zabrze to kolejny krok w ekspansji Arche na Śląsku.
Źródło: PAP
