W sierpniu 2025 roku brytyjski regulator energii, Ofgem, zatwierdził przełomową zmianę w Balancing and Settlement Code (BSC), otwierając drzwi dla większego zaangażowania konsumentów i małych firm w hurtowe rynki energii. Ta decyzja ma na celu zwiększenie elastyczności systemu energetycznego, umożliwiając lepsze bilansowanie popytu i podaży w dobie transformacji energetycznej opartej na odnawialnych źródłach energii (OZE).

Brytyjski rynek energii, nadzorowany przez Ofgem (Office of Gas and Electricity Markets), jest jednym z najbardziej rozwiniętych i zliberalizowanych w Europie. Ofgem, jako niezależny regulator, odpowiada za ochronę interesów konsumentów, zapewnienie stabilności systemu energetycznego i wspieranie transformacji w kierunku niskoemisyjnej gospodarki. W 2024 roku rynek energii w Wielkiej Brytanii generował obroty rzędu 40 miliardów funtów, obejmując zarówno dużych operatorów, takich jak National Grid, jak i mniejszych dostawców oraz agregatorów, którzy łączą potrzeby konsumentów z możliwościami rynku hurtowego.

Struktura rynku opiera się na współdziałaniu operatorów systemu (takich jak Neso, czyli National Energy System Operator), dostawców energii, agregatorów i konsumentów – zarówno indywidualnych, jak i biznesowych. Dotychczas system opierał się na sztywnych, półgodzinnych okresach rozliczeniowych, które ograniczały elastyczność w zarządzaniu popytem i podażą. Te ramy były szczególnie problematyczne w kontekście rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatr i słońce, które charakteryzują się zmiennością produkcji. W 2024 roku OZE odpowiadały za 43% produkcji energii elektrycznej w Wielkiej Brytanii, co wymagało nowych rozwiązań w bilansowaniu sieci.

Zmiana regulacyjna zatwierdzona przez Ofgem w 2025 roku była odpowiedzią na te wyzwania. Jak zauważył analityk firmy Montel, nowe przepisy umożliwiają bardziej dynamiczne zarządzanie energią, wspierając transformację energetyczną i integrację OZE. Powody zmiany to nie tylko potrzeba większej elastyczności, ale także rosnące oczekiwania konsumentów, którzy chcą aktywnie uczestniczyć w rynku energii, obniżając rachunki i wspierając cele klimatyczne.

Nowa zmiana kodeksu. Na czym polega?

Zmiana Balancing and Settlement Code (BSC), zatwierdzona przez Ofgem 21 sierpnia 2025 roku, usuwa obowiązek rozliczania energii w sztywnych, półgodzinnych okresach, wprowadzając bardziej elastyczne mechanizmy bilansowania. To kluczowy krok w kierunku dynamicznego zarządzania popytem i podażą, szczególnie w systemie zdominowanym przez zmienne źródła odnawialne. Nowe przepisy umożliwiają agregatorom – firmom pośredniczącym między konsumentami a rynkiem hurtowym – łatwiejszy dostęp do danych z inteligentnych liczników, które w 2024 roku były zainstalowane w 57% brytyjskich gospodarstw domowych.

Dla konsumentów zmiana oznacza możliwość aktywnego zarządzania zużyciem energii, np. poprzez dostosowanie korzystania z urządzeń do okresów niższych cen energii lub większej dostępności OZE. Przykłady zastosowań obejmują ładowanie pojazdów elektrycznych w godzinach, gdy energia jest tańsza, korzystanie z inteligentnych systemów domowych do optymalizacji zużycia (np. włączanie pralek w nocy) oraz wykorzystywanie domowych magazynów energii do przechowywania nadwyżek energii z paneli słonecznych. Według Ofgem, nowe regulacje mogą obniżyć rachunki za energię nawet o 10% dla aktywnych użytkowników.

Zmiana kodeksu wspiera również rozwój technologii, takich jak inteligentne liczniki, które umożliwiają bieżące monitorowanie zużycia energii. To otwiera drzwi dla nowych modeli biznesowych, w których konsumenci stają się „prosumentami” – zarówno konsumentami, jak i producentami energii. Przykładem jest program Octopus Energy, który zachęca klientów do ładowania EV w godzinach niskiego zapotrzebowania, oferując zniżki. Nowe regulacje to krok w stronę bardziej zdecentralizowanego i elastycznego systemu energetycznego, który odpowiada na wyzwania XXI wieku.

Rola agregatorów na rynku energii

Agregatorzy odgrywają coraz większą rolę na brytyjskim rynku energii, działając jako pośrednicy między konsumentami a rynkiem hurtowym. Ich zadaniem jest łączenie małych jednostek popytu lub podaży – takich jak gospodarstwa domowe, małe firmy czy właściciele instalacji OZE – w większe grupy, które mogą aktywnie uczestniczyć w bilansowaniu systemu. Dzięki nowym regulacjom Ofgem, agregatorzy zyskują łatwiejszy dostęp do danych z inteligentnych liczników, co pozwala im lepiej przewidywać i zarządzać zużyciem energii swoich klientów.

Przykładem lidera w tej dziedzinie jest Octopus Energy, największy dostawca energii w Wielkiej Brytanii, obsługujący w 2025 roku ponad 7 milionów klientów. Octopus wykorzystuje zaawansowane algorytmy i dane z liczników, aby oferować taryfy dynamiczne, takie jak „Agile Octopus”, które dostosowują ceny do bieżącej sytuacji na rynku. W 2024 roku program ten pozwolił klientom zaoszczędzić średnio 150 funtów rocznie na rachunkach za energię. Nowa regulacja otwiera przed agregatorami, takimi jak Octopus, nowe możliwości, umożliwiając skalowanie usług i dotarcie do większej liczby klientów.

Potencjał wzrostu bazy klientów jest ogromny, zwłaszcza że liczba inteligentnych liczników w Wielkiej Brytanii ma wzrosnąć do 80% gospodarstw domowych do 2030 roku. Agregatorzy mogą wykorzystać te dane do tworzenia bardziej spersonalizowanych ofert, takich jak programy wynagradzania za ograniczenie zużycia w godzinach szczytu. Jednak wyzwaniem pozostaje budowanie zaufania wśród konsumentów, którzy obawiają się udostępniania danych o zużyciu energii. Sukces agregatorów zależy od ich zdolności do oferowania realnych korzyści finansowych i łatwego w użyciu interfejsu.

Elastyczność po stronie popytu

Elastyczność po stronie popytu (Demand Side Response, DSR) to kluczowy element nowoczesnego systemu energetycznego, szczególnie w kontekście rosnącego udziału OZE, takich jak wiatr i słońce, które cechują się zmiennością produkcji. Mechanizm DSR polega na dostosowaniu zużycia energii przez konsumentów do bieżących potrzeb systemu, np. poprzez ograniczenie zużycia w godzinach szczytu lub przesunięcie go na godziny większej dostępności energii odnawialnej. Nowe regulacje Ofgem ułatwiają konsumentom i małym firmom udział w takich programach, co przyczynia się do stabilności sieci.

Korzyści płynące z DSR są wielowymiarowe. Po pierwsze, redukcja szczytowego zapotrzebowania pozwala na uniknięcie kosztownych inwestycji w nowe elektrownie czy infrastrukturę przesyłową. Według National Grid, elastyczność popytu może obniżyć koszty systemu energetycznego o 2 miliardy funtów rocznie do 2030 roku. Po drugie, DSR wspiera stabilność sieci, minimalizując ryzyko przerw w dostawach energii. Po trzecie, konsumenci mogą być wynagradzani za swoje działania, np. poprzez niższe rachunki lub bezpośrednie płatności od agregatorów.

Przykładem jest program „Demand Flexibility Service” National Grid, który w 2024 roku umożliwił 1,6 miliona gospodarstw domowych i firm zarobienie średnio 50 funtów rocznie za ograniczenie zużycia w godzinach szczytu. Modele biznesowe, takie jak taryfy dynamiczne czy programy wynagradzania, zyskują popularność, szczególnie wśród właścicieli pojazdów elektrycznych, którzy mogą ładować swoje auta w godzinach niskich cen energii. Jednak wyzwaniem pozostaje edukacja konsumentów i zapewnienie łatwego dostępu do technologii, takich jak inteligentne liczniki czy aplikacje do zarządzania energią.

Wpływ na operatora systemu Neso

National Energy System Operator (Neso), wcześniej część National Grid, jest odpowiedzialny za projektowanie i zarządzanie przyszłym systemem energetycznym Wielkiej Brytanii. Neso odgrywa kluczową rolę w integracji przerywanych źródeł odnawialnych, takich jak farmy wiatrowe i słoneczne, które w 2024 roku dostarczyły 43% energii elektrycznej w kraju. Nowe regulacje Ofgem wspierają Neso, umożliwiając lepsze wykorzystanie danych z inteligentnych liczników w 14 regionalnych strefach energetycznych Wielkiej Brytanii, co pozwala na dokładniejsze prognozowanie popytu i podaży.

Zmiana kodeksu BSC daje Neso narzędzia do bardziej efektywnego sterowania konsumpcją, np. poprzez wysyłanie sygnałów cenowych do konsumentów i agregatorów w czasie rzeczywistym. Na przykład w regionach o dużej produkcji energii wiatrowej, takich jak Szkocja, Neso może zachęcać konsumentów do zwiększenia zużycia w godzinach wysokiej produkcji, co zmniejsza potrzebę ograniczania pracy turbin wiatrowych. W 2024 roku takie ograniczenia kosztowały system 1,2 miliarda funtów, co pokazuje potencjał oszczędności płynących z elastyczności.

Neso planuje również rozwój platform cyfrowych, które umożliwią bieżącą komunikację z agregatorami i konsumentami, wspierając dynamiczne zarządzanie systemem. Jednak wyzwaniem pozostaje integracja danych z milionów inteligentnych liczników oraz zapewnienie cyberbezpieczeństwa tych systemów. Sukces Neso w realizacji tych celów będzie kluczowy dla stabilności brytyjskiego systemu energetycznego i osiągnięcia celów dekarbonizacji.

Perspektywa dekarbonizacji

Wielka Brytania dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, a nowe regulacje Ofgem są kluczowym elementem tej strategii. Jednym z celów jest uzyskanie 10–12 gigawatów elastyczności konsumenckiej do 2030 roku, co pozwoli na lepsze bilansowanie systemu opartego na OZE. Pojazdy elektryczne (EV) odgrywają w tym procesie centralną rolę, ponieważ ich liczba w Wielkiej Brytanii ma wzrosnąć do 11 milionów do 2030 roku. Technologie Vehicle-to-Grid (V2G), umożliwiające pojazdom oddawanie energii do sieci, mogą znacząco zwiększyć elastyczność systemu.

Na przykład w 2024 roku pilotażowy program V2G prowadzony przez Octopus Energy w Londynie wykazał, że 1000 pojazdów elektrycznych może dostarczyć do sieci 5 megawatów energii w godzinach szczytu, wystarczając do zasilenia 5000 domów. Nowe regulacje ułatwiają rozwój takich technologii, umożliwiając konsumentom zarabianie na oddawaniu energii. Jednak wdrożenie V2G wymaga inwestycji w infrastrukturę, taką jak dwukierunkowe ładowarki, oraz edukacji konsumentów, którzy muszą zrozumieć korzyści płynące z takich rozwiązań.

Zmiana regulacyjna Ofgem jest ściśle powiązana z planem neutralności klimatycznej, który zakłada redukcję emisji o 68% do 2030 roku i 81% do 2035 roku w porównaniu z 1990 rokiem. Elastyczność popytu, wspierana przez inteligentne liczniki i agregatorów, może zmniejszyć zależność od elektrowni gazowych, które w 2024 roku odpowiadały za 20% produkcji energii. To krok w stronę bardziej zrównoważonego systemu, który łączy innowacje technologiczne z aktywnym udziałem konsumentów.

Źródło: Montel News