Nowelizacja ustawy wiatrakowej z 23 czerwca 2025 roku wprowadza fundusz partycypacyjny, oferujący mieszkańcom w promieniu 1000 metrów od nowych turbin wiatrowych roczne wypłaty w wysokości do 20 tysięcy złotych za 1 MW mocy. To prostsza i bardziej dostępna alternatywa dla zakupu 10 procent udziałów w produkcji energii, zwiększająca akceptację społeczną dla energetyki wiatrowej.
W trakcie prac sejmowych nad ustawą o inwestycjach w elektrownie wiatrowe, 23 czerwca 2025 roku zaproponowano poprawkę wprowadzającą fundusz partycypacyjny dla właścicieli nieruchomości położonych w odległości do 1000 metrów od nowobudowanych turbin wiatrowych. Mechanizm ten, który ma szansę wejść w życie w 2026 roku, oferuje mieszkańcom bezpośrednie korzyści finansowe bez konieczności inwestowania własnych środków, stanowiąc alternatywę dla przepisów umożliwiających zakup do 10 procent udziałów w mocy wytwórczej farm wiatrowych. Fundusz ma zwiększyć akceptację społeczną dla lądowej energetyki wiatrowej, wspierając transformację energetyczną Polski.
– Obydwa rozwiązania mają na celu zwiększenie akceptacji dla lądowej energetyki wiatrowej poprzez transfer korzyści bezpośrednio do lokalnych społeczności. Najnowsza propozycja, w odróżnieniu od przepisów umożliwiających nabycie 10 procent udziałów produkcji parku wiatrowego, jest korzystniejsza dla osób, których nieruchomości zlokalizowane są w bezpośredniej okolicy planowanych turbin wiatrowych. Fundusz partycypacyjny to prostszy mechanizm, który przewiduje regularne i bezpośrednie wsparcie finansowe bez konieczności angażowania własnych środków przez mieszkańców – co stanowi szczególną wartość dla osób mniej zamożnych lub niechętnych inwestowaniu własnego kapitału na etapie początkowych prac projektowych – komentuje Małgorzata Szambelańczyk, Country Manger Eurowind Energy w Polsce.
Zgodnie z poprawką, inwestor budujący nową turbinę wiatrową będzie zobowiązany do wpłacania 20 tys. zł rocznie za każdy 1 MW mocy zainstalowanej do specjalnego funduszu partycypacyjnego. Beneficjentami będą właściciele i współwłaściciele budynków oraz lokali mieszkalnych w promieniu 1000 metrów od turbin. Wysokość wypłaty dla pojedynczego beneficjenta zależy od liczby uprawnionych gospodarstw domowych oraz mocy turbin w danej lokalizacji.
Dla turbiny o mocy 5 MW fundusz otrzyma 100 tysięcy złotych rocznie. Jeśli w promieniu 1000 metrów znajduje się 10 domów, każdy beneficjent może otrzymać ok. 10 tysięcy złotych rocznie. W przypadku dwóch turbin o mocy 4 MW każda (80 tysięcy złotych łącznie) i 10 beneficjentów, każdy otrzymałby 8 tysięcy złotych rocznie.
– Energetyka wiatrowa to najtańsze i najbezpieczniejsze źródło energii, które w dłuższej perspektywie istotnie poprawi konkurencyjność polskiej gospodarki. Rozszerzenie udziału lokalnej społeczności w projektach OZE może być bodźcem do kolejnych inwestycji oraz podniesienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Kluczem do szybkiego rozwoju branży będą ambitna i przewidywalna polityka energetyczna, dostosowanie sieci, rozwój magazynowania energii oraz efektywne procesy administracyjne. Współpraca biznesu, samorządów i mieszkańców pozwoli w pełni wykorzystać potencjał lądowej energetyki wiatrowej na rzecz transformacji energetycznej Polski – dodaje Małgorzata Szambelańczyk.
Alternatywa dla zakupu udziałów
Fundusz partycypacyjny jest alternatywą dla przepisów przyjętych w 2023 roku, które od października 2027 roku umożliwią mieszkańcom zakup do 10 procent udziałów w mocy wytwórczej farm wiatrowych (maksymalnie 2 kW na mieszkańca, za ok. 10 tysięcy złotych). Okres zwrotu takiej inwestycji szacuje się na ok. 7 lat, co wymaga od mieszkańców zaangażowania finansowego i akceptacji ryzyka. Fundusz eliminuje te bariery, oferując bezpośrednie wypłaty bez konieczności inwestycji.
Porównanie rozwiązań:
- Fundusz partycypacyjny: Bezpłatne wypłaty (do 20 tysięcy złotych za 1 MW), zależne od liczby beneficjentów i mocy turbin, bez ryzyka finansowego.
- Zakup udziałów: Inwestycja ok. 10 tysięcy złotych za 2 kW, z potencjalnym zwrotami po 7 latach, wymagająca zaangażowania środków własnych.
Rozwój energetyki wiatrowej w Polsce był hamowany przez zasadę 10H z 2016 roku, która wymagała minimalnej odległości turbin od zabudowań równej dziesięciokrotności ich wysokości (np. 2 kilometrów dla turbiny 200 metrów). W marcu 2023 roku odległość zmniejszono do 700 metrów, a w czerwcu 2025 roku nowelizacja ustawy wiatrakowej obniżyła ją do 500 metrów dla zabudowań i obszarów Natura 2000 oraz 1500 metrów dla parków narodowych. Zmiany te, wraz z funduszem partycypacyjnym, mają ułatwić inwestycje w farmy wiatrowe i zwiększyć akceptację społeczną.
Źródło: Eurowind Energy
