Samorządy Katowic, województwa śląskiego oraz Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia podpisały list intencyjny z Polską Grupą Górniczą (PGG) w sprawie współpracy nad przyszłością terenów Kopalni Węgla Kamiennego Wujek. Kluczowym elementem będzie konkurs urbanistyczny na zagospodarowanie obszaru, który ma przekształcić poprzemysłowe tereny w zrównoważone przestrzenie miejskie. Szczegóły zostaną ogłoszone 13 czerwca 2025 roku.
Samorządy Katowic, województwa śląskiego oraz Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) nawiązały współpracę z Polską Grupą Górniczą (PGG) w celu zaplanowania przyszłości terenów Kopalni Wujek w Katowicach. List intencyjny, opublikowany w biuletynie informacji publicznej województwa śląskiego, zapowiada wspólne działania na rzecz przekształcenia poprzemysłowych obszarów w nowe funkcje gospodarcze i zrównoważone przestrzenie miejskie. Kluczowym elementem współpracy będzie konkurs urbanistyczny, organizowany przez katowicki samorząd, dotyczący zagospodarowania terenów w rejonie ulic Ligockiej, Dziewięciu z Wujka i Wincentego Pola.
Założenia współpracy
List intencyjny podkreśla konieczność zrównoważonego rozwoju i ochrony zasobów naturalnych, z poszanowaniem dziedzictwa historycznego i tożsamości Katowic, regionu oraz kraju. Współpraca ma uwzględniać potrzeby mieszkańców i aspiracje miasta, które dąży do przekształcenia poprzemysłowych terenów w nowoczesne przestrzenie o funkcjach gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
Główne elementy współpracy obejmują:
Konkurs urbanistyczny: Przedstawiciele PGG i województwa śląskiego wezmą udział w konkursie na koncepcję zagospodarowania terenów kopalni, który zorganizuje Urząd Miasta Katowice. Konkurs ma wyłonić wizję przekształcenia obszaru w atrakcyjne przestrzenie miejskie.
Dialog i wymiana doświadczeń: Strony będą współpracować przy opracowywaniu planów, uwzględniając zarówno aspekty gospodarcze, jak i historyczne znaczenie kopalni.
Zrównoważona transformacja: Działania mają wspierać cele transformacji energetycznej i gospodarczej regionu, tworząc nowe miejsca pracy i wspierając rozwój Katowic.
Szczegóły współpracy zostaną przedstawione podczas konferencji prasowej połączonej z podpisaniem listu intencyjnego, zaplanowanej na 13 czerwca 2025 roku.
Znaczenie Kopalni Wujek
Kopalnia Wujek, położona blisko centrum Katowic i autostrady A4, ma dla miasta wyjątkowe znaczenie zarówno historyczne, jak i gospodarcze. W grudniu 1981 roku była miejscem tragicznej pacyfikacji strajku górników, podczas której zginęło dziewięciu z nich, co czyni ją symbolem walki o wolność w okresie stanu wojennego. Przez dekady zakład był sercem życia lokalnej społeczności, zapewniając pracę i kształtując tożsamość regionu.
Obecnie kopalnia działa jako ruch Wujek w ramach zespolonej kopalni Staszic-Wujek, po połączeniu z ruchem Murcki-Staszic w 2021 roku. Zatrudnia około 850 pracowników i jest najmniejszym zakładem wydobywczym PGG. Zgodnie z umową społeczną dla górnictwa z 2021 roku, eksploatacja węgla w kopalni ma trwać do 2039 roku, choć wcześniej, w 2023 roku, związkowcy wyrażali obawy o możliwe zamknięcie zakładu już w 2026 roku. Zarząd PGG zapewnił jednak, że wydobycie będzie kontynuowane co najmniej do tego czasu.
Historyczne dziedzictwo
Pielęgnowaniem pamięci o wydarzeniach z 1981 roku zajmuje się Śląskie Centrum Wolności i Solidarności (ŚCWiS), działające w budynku dawnego magazynu odzieży kopalni. W 2021 roku PGG podpisała list intencyjny, na mocy którego nieodpłatnie przekazała ŚCWiS trzy historyczne budynki kopalni: oddziału instalacyjnego, straży pożarnej i łaźni łańcuszkowej, gdzie w grudniu 1981 roku górnicy strajkowali, modlili się i uczestniczyli w mszach.
Obecnie trwa rozbudowa Centrum o budynki oddziału instalacyjnego i straży pożarnej, a w przyszłości planowane jest zagospodarowanie łaźni łańcuszkowej na cele edukacyjno-kulturalne.
Tereny kopalni jako szansa dla Katowic
Tereny Kopalni Wujek, rozciągające się od autostrady A4 w stronę Starej Ligoty, są uznawane za niezwykle atrakcyjne ze względu na bliskość centrum Katowic i doskonałe połączenia komunikacyjne. Prof. Tomasz Pietrzykowski, prorektor Uniwersytetu Śląskiego, w lutym 2025 roku określił przyszłość tych terenów jako „test dla transformacji Śląska”, wskazując, że chaotyczne zagospodarowanie lub bezrefleksyjna likwidacja majątku górniczego to zmarnowanie potencjału. Zamiast tego postuluje przemyślaną transformację, która stworzy nowe miejsca pracy i przestrzenie gospodarcze.
PGG planuje utworzenie oddziału Zakładu Likwidacji Kopalń, który przejmie zadania Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK) i zajmie się zagospodarowaniem nieprodukcyjnych części zakładów górniczych jeszcze przed ich likwidacją. Tego typu podejście ma umożliwić „uwalnianie” terenów, takich jak te należące do Kopalni Wujek, dla nowych celów gospodarczych, zamiast ich fizycznej likwidacji.
Źródło: PAP
