Energa Operator ogłosiła przełom – łączna moc odnawialnych źródeł energii (OZE) przyłączonych do jej sieci przekroczyła 10 GW, co stanowi 1/3 całkowitej mocy OZE w Polsce. Inwestycje warte 3 miliardy złotych w 2024 roku, modernizacja 200 tysięcy kilometrów sieci i ambitny program na kolejne dekady czynią Energę liderem zielonej transformacji.
W lipcu 2025 roku Energa Operator, spółka zależna Grupy Orlen, osiągnęła rekordowy wynik, przyłączając do swojej sieci odnawialne źródła energii o łącznej mocy ponad 10 GW, co odpowiada 1/3 całkowitej mocy OZE w Polsce (30 GW w 2024 roku). Ten kamień milowy, ogłoszony przez Energę na platformie X, podkreśla jej rolę jako lidera transformacji energetycznej w kraju. Grupa Energa, operująca głównie w północnej i centralnej Polsce, zarządza 200 tysiącami kilometrów sieci dystrybucyjnej i od lat inwestuje w fotowoltaikę, wiatr, biomasę i hydroenergię, osiągając 53% udziału OZE w swojej mocy wytwórczej.
Rekord Energi wpisuje się w unijne cele klimatyczne, w tym pakiet Fit for 55, który zakłada redukcję emisji CO₂ o 55% do 2030 roku, oraz REPowerEU, promujący niezależność energetyczną od paliw kopalnych. W obliczu rosnących cen energii i presji na dekarbonizację, inwestycje Energi w OZE i modernizację sieci są kluczowe dla stabilności systemu elektroenergetycznego i wspierania zielonej rewolucji w Polsce.
Skąd ta moc?
Rekordowe 10 GW mocy OZE w sieci Energi Operatora pochodzi z różnorodnych źródeł, odzwierciedlając dynamiczny rozwój odnawialnych technologii w Polsce. Największy udział ma fotowoltaika – 5,1 GW, z czego większość (około 80%) to mikroinstalacje prosumenckie o mocy do 50 kWp, wspierane programem „Mój Prąd”. Pozostała część to większe farmy słoneczne, takie jak projekt Sompolno (36 MW), sprzedany Enerdze przez Greenvolt w 2023 roku. Energia wiatrowa wnosi 4,3 GW, z czego 3,1 GW pochodzi z dużych farm przyłączonych do sieci wysokiego napięcia (WN), a reszta to mniejsze instalacje na poziomie średniego (SN) i niskiego napięcia (NN).
Pozostałe źródła obejmują hydroenergię (95 MW, głównie małe elektrownie wodne) oraz biomasę i biogaz (60 MW), wykorzystywane w ciepłownictwie i kogeneracji. Struktura przyłączeń odzwierciedla zróżnicowanie sieci Energi: 70% mocy OZE jest podłączone do sieci niskiego napięcia, 20% do średniego, a 10% do wysokiego napięcia. Ta różnorodność pozwala na elastyczne zarządzanie energią, ale wymaga zaawansowanej infrastruktury sieciowej, zdolnej do integracji zmiennych źródeł OZE. W 2024 roku Energa przyłączyła 801 MW od 21 500 prosumentów, co podkreśla rosnącą rolę obywateli w transformacji energetycznej.
Infrastruktura, która dźwiga transformację
Osiągnięcie 10 GW mocy OZE przez Energę Operatora nie byłoby możliwe bez znaczących inwestycji w infrastrukturę sieciową. W 2024 roku spółka przeznaczyła 3 miliardy złotych na modernizację 200 tysięcy kilometrów linii elektroenergetycznych i 60 tysięcy stacji transformatorowych, co pozwoliło na przyłączenie nowych źródeł odnawialnych. Kluczowym elementem jest wdrożenie liczników zdalnego odczytu, które pokrywają 90% klientów Energi, umożliwiając precyzyjne zarządzanie przepływami energii i szybkie reagowanie na zmiany w produkcji OZE.
W lutym 2025 roku Energa ogłosiła program inwestycyjny o wartości 40 miliardów złotych do 2035 roku, finansowany w 20% z Krajowego Planu Odbudowy. Program obejmuje kablowanie linii (podziemne linie zwiększające odporność na warunki pogodowe), modernizację stacji transformatorowych oraz rozwój technologii smart grid, które poprawiają elastyczność sieci. Inwestycje te są kluczowe dla integracji 9 GW nowych źródeł OZE do 2035 roku, w tym farm wiatrowych na Bałtyku i magazynów energii.
Modernizacja sieci pozwala także na podłączenie 200 tysięcy nowych prosumentów, co wzmacnia rozproszony model energetyki.
Polska energetyka się zmienia
Rozwój sieci dystrybucyjnej Energi Operatora jest kluczowy dla sukcesu zielonej transformacji w Polsce, gdzie OZE generują już 30% energii elektrycznej (2024 rok). Sieć dystrybucyjna, łącząca producentów energii z odbiorcami, musi sprostać zmienności produkcji OZE, szczególnie fotowoltaiki, której szczytowa generacja przypada na godziny południowe, gdy zapotrzebowanie bywa niższe. Modernizacja sieci, w tym zwiększenie jej elastyczności, pozwala na lepsze bilansowanie systemu i przeciwdziałanie zatorom przyłączeniowym, które w 2023 roku ograniczyły rozwój OZE, powodując straty 400 GWh energii od stycznia do maja 2025 roku.
Elastyczność sieci, wspierana przez smart gridy i liczniki zdalnego odczytu, umożliwia dynamiczne dostosowanie do wahań produkcji i konsumpcji. Kluczowym wyzwaniem jest rozwój magazynów energii – w 2025 roku Energa rozpoczęła przyłączanie pierwszych komercyjnych magazynów o mocy 50 MW, które stabilizują sieć, przechowując nadwyżki energii z PV i wiatru. Brak magazynów w przeszłości zmuszał operatorów do ograniczania pracy OZE, co generowało straty. Inwestycje Energi, wspierane przez Energy Support Fund (70 miliardów złotych z KPO), są odpowiedzią na te wyzwania, umożliwiając dalszą dekarbonizację i redukcję udziału węgla, który w 2024 roku odpowiadał za 61% produkcji energii w Polsce.
Zielone strefy przemysłowe
Energa Operator proponuje innowacyjną koncepcję „zielonych stref przemysłowych”, czyli obszarów zlokalizowanych w pobliżu dużych źródeł OZE, takich jak farmy wiatrowe czy fotowoltaiczne, które przyciągają energochłonne przedsiębiorstwa. Strefy te, wspierane przez stabilną infrastrukturę sieciową i magazyny energii, mają oferować firmom dostęp do taniej, zielonej energii, obniżając koszty operacyjne i ślad węglowy. Przykładem jest planowana strefa w pobliżu farmy wiatrowej w północnej Polsce, która mogłaby obsługiwać zakłady produkcyjne, centra danych lub fabryki wodoru.
Koncepcja zakłada synergię między OZE, przemysłem i technologiami magazynowania, co zwiększa efektywność energetyczną i wspiera lokalny rozwój gospodarczy. Energa współpracuje z Polską Agencją Inwestycji i Handlu (PAIH), oferując inwestorom ulgi podatkowe i uproszczone procedury przyłączeniowe. Zielone strefy mogą stworzyć tysiące miejsc pracy w regionach, takich jak Pomorze, i przyciągnąć zagraniczne inwestycje, szczególnie w sektorach wymagających zeroemisyjnej energii, jak produkcja zielonego wodoru. Projekt wpisuje się w unijną strategię REPowerEU, promującą lokalne źródła energii i niezależność od importu paliw kopalnych.
Co dalej? Cel: 19 GW OZE do 2035 roku
Energa Operator wyznaczyła ambitny cel – zwiększenie mocy przyłączonych OZE do 19 GW do 2035 roku, co wymaga dalszych inwestycji w sieć i technologie. Program zakłada podłączenie nowych farm wiatrowych na Bałtyku (4 GW), rozbudowę fotowoltaiki (do 8 GW) oraz rozwój magazynów energii o łącznej mocy 500 MW. Kluczowe wyzwania to przeciążenie sieci, szczególnie w regionach wiejskich, gdzie nadmiar energii z PV powoduje ograniczenia. W 2023 roku straty z tego tytułu wyniosły 74 GWh, a w 2025 roku już 400 GWh, co podkreśla potrzebę rozbudowy magazynów i smart gridów.
Technologie smart grid, wspierane przez sztuczną inteligencję i cyfryzację, umożliwią dynamiczne zarządzanie przepływami energii, minimalizując straty. Energa planuje wdrożenie centralnej platformy danych energetycznych (CSIRE), która zwiększy elastyczność systemu poprzez taryfy dynamiczne i zarządzanie popytem. Współpraca z prosumentami, którzy w 2025 roku dostarczyli 801 MW mocy, oraz rozwój zielonych stref przemysłowych będą kluczowe dla osiągnięcia celu.
Źródło: PAP
