Spółka Orlen Lietuva, część Grupy Orlen, kończy budowę elektrowni fotowoltaicznej o mocy 44,2 MW, która od 2026 roku zasili rafinerię w Możejkach. Inwestycja za 36 milionów euro ma obniżyć emisje i zwiększyć niezależność energetyczną.

Orlen Lietuva finalizuje swoją pierwszą elektrownię słoneczną w pobliżu rafinerii w Możejkach na Litwie. Instalacja o mocy 44,2 MW, największa przyzakładowa farma fotowoltaiczna w Grupie Orlen, rozpocznie produkcję energii w pierwszym kwartale 2026 roku. Rocznie wygeneruje 45 GWh energii, pokrywając 5% zapotrzebowania rafinerii, jednego z najbardziej energochłonnych zakładów w regionie bałtyckim. Projekt, warty 36 milionów euro, osiągnął 80% zaawansowania, z zainstalowanymi 90% z 68 tysięcy dwustronnych modułów fotowoltaicznych o mocy 620 Wp.

– Ta farma fotowoltaiczna będzie największą przyzakładową instalacją w Grupie Orlen i jedną z największych na Litwie, która zasili infrastrukturę rafineryjną Możejek oraz jej budynki biurowe wpierając realizację strategicznych celów grupy w zakresie OZE – powiedział dyrektor wykonawczy ds. energetyki w Orlenie Wojciech Matuszek, cytowany w komunikacie.

– To przełomowy projekt dla Orlen Lietuva. Po raz pierwszy zaczniemy wytwarzać energię odnawialną na miejscu, aby wesprzeć działalność jednego z najbardziej energochłonnych zakładów przemysłowych w regionie. Dzięki tej inwestycji zbliżymy się do realizacji naszych strategicznych celów: ograniczymy emisyjność, zwiększymy niezależność energetyczną. Inwestycja wpisuje się jednocześnie w strategię zrównoważonego rozwoju Grupy Orlen oraz potwierdza, że Orlen Lietuva odgrywa również istotną rolę w zielonej transformacji Litwy w kierunku przemysłu niskoemisyjnego – dodał prezes Orlen Lietuva Zbigniew Paszkowicz.

Elektrownia, zajmująca 600 tysięcy m², wykorzystuje dwustronne moduły fotowoltaiczne, które dzięki absorpcji światła odbitego od podłoża produkują o 30% więcej energii niż tradycyjne panele monofacjalne. Obecnie trwają prace nad integracją z siecią elektroenergetyczną rafinerii, instalacją infrastruktury elektrycznej i przygotowaniem terenu. Cała energia będzie zużywana na potrzeby zakładu, redukując koszty operacyjne i ślad węglowy.

Słońce napędza rafinerię

Rafineria w Możejkach, przejęta przez Orlen w 2006 roku za 2,8 miliarda dolarów, przetwarza rocznie 10 milionów ton ropy naftowej, produkując benzynę, olej napędowy i paliwo lotnicze. Zużywa 900 GWh energii elektrycznej rocznie, co odpowiada zapotrzebowaniu 300 tysięcy gospodarstw domowych. Elektrownia fotowoltaiczna, pokrywając 5% tego zapotrzebowania, pozwoli zaoszczędzić 4 miliony euro rocznie przy obecnych cenach energii (120 euro/MWh na litewskim rynku Nord Pool). Inwestycja zmniejszy emisje CO2 o 35 tysięcy ton rocznie, co stanowi 3% emisji rafinerii, szacowanych na 1,2 miliona ton w 2024 roku.

Projekt wspiera strategię Orlenu, zakładającą neutralność klimatyczną do 2050 roku. Grupa, zarządzająca rafineriami w Polsce, Czechach i na Litwie, planuje zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii (OZE) do 20% swojego miksu energetycznego do 2030 roku. W 2024 roku Orlen dysponował 1,5 GW mocy w OZE, w tym 1 GW w farmach wiatrowych i 0,5 GW w fotowoltaice. Elektrownia w Możejkach, największa w portfolio Orlenu na Litwie, wzmacnia pozycję firmy w regionie bałtyckim, gdzie popyt na energię odnawialną rośnie o 15% rocznie.

Dwustronne moduły fotowoltaiczne, zastosowane w projekcie, wykorzystują technologię TOPCon (Tunnel Oxide Passivated Contact), która zwiększa sprawność paneli do 22%. Każdy moduł o mocy 620 Wp generuje rocznie 660 kWh energii, a ich konstrukcja pozwala na pracę w trudnych warunkach, takich jak silne wiatry czy opady śniegu, typowe dla litewskiego klimatu. Instalacja, zaprojektowana przez litewską firmę Sun Investment Group, obejmuje magazyny energii o pojemności 5 MWh, zapewniające stabilność dostaw w nocy i podczas pochmurnych dni.

Litwa łapie wiatr w żagle

Litwa, z 3,5 GW zainstalowanej mocy w OZE w 2024 roku, generuje 30% energii elektrycznej z odnawialnych źródeł, głównie z wiatru (1,8 GW) i fotowoltaiki (1 GW). Elektrownia Orlen Lietuva, jedna z największych instalacji fotowoltaicznych w kraju, wspiera rządowy plan zwiększenia mocy OZE do 7 GW do 2030 roku. Rafineria w Możejkach, zużywająca 10% krajowej energii elektrycznej, jest strategicznym odbiorcą energii odnawialnej. Projekt zmniejszy zależność od importu energii z Nord Pool, gdzie Litwa kupuje 40% swojego zapotrzebowania, głównie ze Szwecji i Estonii.

Inwestycja przynosi korzyści gospodarcze dla regionu. Budowa elektrowni stworzyła 200 miejsc pracy, głównie dla lokalnych podwykonawców, takich jak UAB Elektros Sistemos, odpowiedzialna za instalację infrastruktury elektrycznej. Po uruchomieniu zakład zatrudni 20 osób do obsługi i konserwacji instalacji. Orlen Lietuva współpracuje z Politechniką Kowieńską, szkoląc inżynierów w zakresie technologii fotowoltaicznych, co wzmacnia lokalny rynek pracy. Projekt wspiera litewskie firmy, dostarczające komponenty, takie jak kable i transformatory, generując 10 milionów euro obrotów dla miejscowej gospodarki.

Litewski rząd wspiera inwestycję, oferując ulgi podatkowe dla projektów OZE, pokrywające do 30% kosztów. W 2024 roku Orlen Lietuva otrzymał dotację 5 milionów euro z unijnego Funduszu Innowacji, co obniżyło koszt projektu. Elektrownia w Możejkach wpisuje się w litewską strategię dekarbonizacji, zakładającą redukcję emisji CO2 o 55% do 2030 roku. W 2024 roku Litwa wyemitowała 12 milionów ton CO2, z czego 20% pochodziło z przemysłu, głównie rafinerii w Możejkach.

Wyścig z czasem i kosztami

Budowa elektrowni osiągnęła 80% zaawansowania, z zainstalowanymi 90% modułów fotowoltaicznych. Pozostałe prace obejmują podłączenie do sieci rafinerii, testy systemu zarządzania energią i uzyskanie certyfikacji od operatora sieci Litgrid. Modernizacja stacji elektroenergetycznej w Możejkach, warta 3 miliony euro, zakończy się w grudniu 2025 roku. Opóźnienia w dostawach komponentów z Chin zostały zminimalizowane dzięki lokalnym dostawcom, takim jak UAB Solitek, dostarczającym 10% paneli.

Największym wyzwaniem jest zapewnienie ciągłości dostaw energii dla rafinerii, która wymaga stabilnego zasilania. Magazyn energii o pojemności 5 MWh pokrywa tylko 2% dobowego zapotrzebowania, co zmusza Orlen Lietuva do planowania rozbudowy do 10 MWh w 2027 roku, za dodatkowe 5 milionów euro. Kolejnym problemem jest dostęp do gruntów. Elektrownia zajmuje 60 hektarów, co wymagało negocjacji z lokalnymi władzami i rolnikami, którzy otrzymali 2 miliony euro rekompensaty za użytkowanie ziemi.

Globalny rynek fotowoltaiki boryka się z wyzwaniami. W 2024 roku ceny paneli wzrosły o 15% z powodu niedoborów krzemu i srebra, co podniosło koszty projektu o 2 miliony euro. Orlen Lietuva zminimalizował wpływ tych podwyżek, kontraktując dostawy z europejskich producentów, takich jak niemieckie Solarwatt. Zmienność produkcji energii słonecznej, wynikająca z 1800 godzin nasłonecznienia rocznie na Litwie, wymaga efektywnych systemów magazynowania, by zapewnić stabilność dostaw.

Orlen pędzi ku zielonej przyszłości

Orlen Lietuva, jedyna rafineria na Litwie, eksportuje 70% produkcji paliw do Estonii, Łotwy i Polski, generując w 2024 roku 3,5 miliarda euro przychodów, czyli 20% sprzedaży segmentu rafineryjnego Grupy Orlen. Inwestycja w fotowoltaikę to element strategii Orlenu, zakładającej redukcję emisji CO2 o 25% do 2030 roku i neutralność klimatyczną do 2050 roku. W 2024 roku Grupa zainwestowała 2 miliardy euro w OZE, w tym w farmy wiatrowe Baltica 2 i Baltica 3 (2,5 GW) oraz projekty fotowoltaiczne w Polsce (0,3 GW).

Na Litwie Orlen Lietuva planuje dalsze inwestycje w OZE. W marcu 2025 roku spółka ogłosiła budowę farmy wiatrowej o mocy 50 MW w regionie Telsze, która rozpocznie pracę w 2028 roku. Projekt, warty 40 milionów euro, wygeneruje 120 GWh energii rocznie, z czego połowa zasili rafinerię, a reszta trafi do litewskiej sieci. Firma rozważa też instalację elektrolizerów do produkcji zielonego wodoru, który od 2030 roku może zastąpić gaz ziemny w procesach rafineryjnych, redukując emisje o 10%.

Impuls dla regionu

Projekt w Możejkach wzmacnia pozycję Litwy w regionie bałtyckim, gdzie Estonia i Łotwa również inwestują w OZE, osiągając odpowiednio 25% i 35% udziału energii odnawialnej. Litwa, importująca 40% energii, dąży do samowystarczalności, a elektrownia Orlen Lietuva to krok w tym kierunku. Współpraca z litewskim rządem, oferującym ulgi podatkowe dla inwestycji w OZE, ułatwiła realizację projektu. W 2024 roku Orlen Lietuva otrzymał 5 milionów euro z unijnego Funduszu Innowacji.

Inwestycja generuje korzyści dla lokalnej społeczności. Budowa stworzyła 200 miejsc pracy, z czego 60% dla mieszkańców rejonu Możejki. Po uruchomieniu zakład zatrudni 20 techników, a szkolenia na Politechnice Kowieńskiej zwiększą kwalifikacje kadr. Projekt wspiera litewskie firmy, takie jak UAB Solitek, dostarczające panele za 3 miliony euro, oraz UAB Elektros Sistemos, odpowiedzialne za infrastrukturę elektryczną za 2 miliony euro.