Minister energii Miłosz Motyka ogłosił intensyfikację prac nad pakietem antyblackoutowym, który ma wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne Polski. Wraz z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi (PSE) resort energii przygotowuje siedem projektów legislacyjnych, z których pierwszy – tzw. ustawa sieciowa – trafi na Stały Komitet Rady Ministrów jeszcze we wrześniu.

• ME i PSE intensyfikują działania w zakresie pakietu antyblackoutowego dla bezpieczeństwa energetycznego. Pierwszy projekt legislacyjny – ustawa sieciowa (UC84) – ma trafić na stały komitet Rady Ministrów we wrześniu 2025 r.
• Ustawa sieciowa obejmuje m.in.: elastyczne umowy przyłączenia, wprowadzenie systemu aukcji dla uwalnianych przyłączy OZE, ustalanie kamieni milowych w wydawaniu warunków przyłączenia, aspekt deregulacyjny – zmniejszenie obciążeń dla ubiegających się o warunki przyłączenia.
• Cały pakiet antyblackoutowy obejmie 7 obszarów, w tym: komponent sieciowy, lokalny content w inwestycjach energetycznych, działania prosumenckie, cyberbezpieczeństwo, wzmocnienie Narodowego Centrum Analiz Energetycznych.

Decyzja jest odpowiedzią na rosnące ryzyko przeciążeń sieci, napędzane dynamicznym rozwojem odnawialnych źródeł energii (OZE) i niewystarczającą infrastrukturą. Po kwietniowym blackoucie w Hiszpanii, który sparaliżował kraj, Polska wyciąga wnioski, by uniknąć podobnych kryzysów.

Ustawa sieciowa, będąca filarem pakietu, wprowadzi nowe mechanizmy przyłączania OZE, aukcje na uwalniane moce i deregulację, co ma ułatwić inwestycje w zieloną energię. Jakie zmiany przyniesie pakiet i co oznacza dla Polaków?

Rewolucja w przyłączaniu OZE

Pierwszym krokiem w realizacji pakietu antyblackoutowego jest ustawa sieciowa, czyli nowelizacja Prawa energetycznego (UC84), która ma trafić na Stały Komitet Rady Ministrów we wrześniu 2025 roku. Minister Miłosz Motyka zapowiedział, że ustawa wprowadzi cztery kluczowe zmiany:

1. Elastyczne umowy przyłączeniowe: Umożliwią dostosowanie warunków przyłączenia OZE do sieci, uwzględniając zmienność produkcji energii z wiatru i słońca. W 2024 roku 12 GW mocy zainstalowanej w fotowoltaice prosumenckiej powodowało wahania w systemie, co wymagało ograniczenia pracy instalacji w słoneczne dni. Nowe umowy pozwolą na lepsze bilansowanie sieci.
2. System aukcji na uwalniane moce: Operatorzy będą organizować aukcje na dostęp do sieci dla nowych instalacji OZE, co ma uporządkować kolejkę 100 GW zgłoszonych projektów, z których tylko 30% jest realnych. Aukcje zwiększą przejrzystość i efektywność przyłączania.
3. Kamienie milowe w wydawaniu warunków przyłączenia: Wprowadzenie etapów weryfikacji (np. zabezpieczenie finansowe, harmonogramy inwestycji) ograniczy spekulacje i zatory w procesie przyłączania. W 2024 roku liczba odmów przyłączenia OZE wzrosła o 20% w porównaniu do 2023 roku.
4. Deregulacja: Zmniejszenie biurokratycznych obciążeń dla inwestorów, np. uproszczenie wniosków o przyłączenie i skrócenie terminów rozpatrywania (z 45 do 30 dni dla instalacji powyżej 1 kV).

Ustawa sieciowa ma odblokować inwestycje w OZE, które w 2024 roku odpowiadały za 27% produkcji energii w Polsce, z rekordowym udziałem 67,5% w dni o korzystnej pogodzie. Jednak starzejąca się infrastruktura – 54% linii przesyłowych ma ponad 40 lat – ogranicza możliwości przyłączania nowych źródeł.

Siedem filarów pakietu antyblackoutowego

Pakiet antyblackoutowy, opracowany przez PSE pod kierownictwem Grzegorza Onichimowskiego i wspierany przez pełnomocnika rządu Wojciecha Wrochnę, obejmuje siedem obszarów, które mają zrewolucjonizować polski system elektroenergetyczny:

1. Komponent sieciowy: Ustawa sieciowa jako fundament, umożliwiająca modernizację i rozbudowę sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. W ramach KPO przeznaczono 300 mln euro na 320 km nowych linii do 2026 roku.
2. Local content: Promowanie udziału polskich firm w inwestycjach energetycznych, np. Creotech Instruments w produkcji komponentów do magazynów energii. W 2024 roku sektor OZE w Polsce wygenerował 2 mld zł przychodów, a zwiększenie lokalnej produkcji może stworzyć 5 tys. nowych miejsc pracy.
3. Działania prosumenckie: Reforma net-billingu, by zwiększyć opłacalność fotowoltaiki. W kwietniu 2025 roku cena RCEm spadła do rekordowo niskich 163,19 zł/MWh, zniechęcając prosumentów. PSE proponuje dynamiczne taryfy, które obniżą rachunki w godzinach szczytu produkcji OZE.
4. Cyberbezpieczeństwo: Wzmocnienie ochrony sieci przed atakami, które w 2024 roku dotknęły 10% infrastruktury krytycznej w Polsce. Wdrożenie standardów unijnych (np. rozporządzenie 2017/2196) i inwestycje 50 mln zł w zabezpieczenia PSE.
5. Narodowe Centrum Analiz Energetycznych: Rozbudowa centrum do prognozowania zapotrzebowania i produkcji energii z użyciem AI. W 2024 roku prognozy PSE pozwoliły uniknąć 5 blackoutów lokalnych dzięki precyzyjnemu bilansowaniu.
6. Magazyny energii: Rozwój przydomowych (4-5 kWh) i przemysłowych magazynów energii, finansowanych z KPO (200 mln euro). Modernizacja Elektrowni Szczytowo-Pompowej Porąbka-Żar do 2026 roku zwiększy pojemność o 10%.
7. Integracja operatorów: Lepsza koordynacja między PSE a operatorami dystrybucyjnymi (OSD), by monitorować 12 GW prosumenckiej fotowoltaiki. Wdrożenie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) w 2025 roku zapewni dane w czasie rzeczywistym.

Wojciech Wrochna zapowiedział, że wszystkie projekty legislacyjne przejdą pełną procedurę, a ich wdrożenie zakończy się do 2026 roku.

Hiszpański blackout to lekcja dla Polski

Inspiracją dla pakietu był blackout w Hiszpanii 28 kwietnia 2025 roku, który ujawnił słabości systemów elektroenergetycznych w Europie. Awaria, spowodowana przeciążeniem sieci przy rekordowej produkcji OZE (80% miksu energetycznego), odcięła prąd dla 40 mln odbiorców na 6 godzin. Straty gospodarcze oszacowano na 2 mld euro. PSE, analizując hiszpański przypadek, wskazało na brak monitorowania rozproszonych źródeł energii i niewystarczającą zdolność magazynowania.

W Polsce ryzyko blackoutów jest mniejsze dzięki zróżnicowanemu miksowi energetycznemu (w 2024 roku: 63% węgiel, 27% OZE, 10% gaz). Jednak 67,5% udziału OZE w dni wietrzne i słoneczne pokazało, że nadwyżki energii przeciążają sieć, zmuszając PSE do wyłączania instalacji fotowoltaicznych.

W sierpniu 2025 roku PSE ograniczyło pracę instalacji OZE w 9 dniach, co wywołało straty prosumentów rzędu 50 mln zł. Pakiet antyblackoutowy ma zapobiec takim sytuacjom poprzez inwestycje w inteligentne sieci i magazyny energii.

Wyzwania i korzyści pakietu

Wdrożenie pakietu wymaga pokonania barier. Modernizacja sieci pochłonie 28 mld zł rocznie do 2030 roku, a brak wykwalifikowanych specjalistów (w 2024 roku deficyt 2 tys. inżynierów energetyki) może opóźnić projekty. Szkolenie personelu, planowane na 2026 rok, kosztować będzie 100 mln zł.

Korzyści są jednak znaczące. Inteligentne sieci, wyposażone w technologie smart-grid, zmniejszą straty przesyłowe o 10% (w 2024 roku 7 TWh) i umożliwią przyłączenie 20 GW nowych mocy OZE do 2030 roku. Dla prosumentów dynamiczne taryfy i magazyny energii zwiększą opłacalność inwestycji, a dla przemysłu – np. cementowni, które zużywają 30% energii na produkcję – zapewnią stabilne dostawy.

Polska może stać się liderem w eksporcie zielonej energii, szczególnie do Niemiec, gdzie zużycie wzrosło o 2,3% w 2025 roku. Współpraca z Equinor i Polenergią w projektach morskich farm wiatrowych (Bałtyk 2 i 3) doda 3 GW mocy do 2027 roku, wspierając pakiet antyblackoutowy.