Komisja Europejska opublikowała 30 czerwca 2025 roku wytyczne do dyrektywy EPBD, określające wymagania dla budynków zeroemisyjnych (ZEB). Standard ZEB, obowiązkowy dla nowych budynków publicznych od 2028 roku i wszystkich nowych budynków od 2030 roku, promuje technologie bezemisyjne, takie jak pompy ciepła i fotowoltaika, oraz wprowadza bilansowanie całkowitej energii pierwotnej, co wymaga aktualizacji polskich przepisów i strategii.
30 czerwca 2025 roku Komisja Europejska opublikowała pakiet wytycznych do znowelizowanej dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), precyzując zasady dla budynków zeroemisyjnych (ZEB). Standard ZEB, wprowadzony jako docelowy dla nowych budynków w UE, zakłada:
- Minimalne zapotrzebowanie na energię: Budynki muszą charakteryzować się bardzo niskim zużyciem energii.
- Bezemisyjne źródła energii: Całe zapotrzebowanie energetyczne musi być pokrywane z odnawialnych źródeł energii (OZE) lub innych bezemisyjnych technologii, takich jak:
- Instalacje OZE na budynku lub działce (np. panele fotowoltaiczne),
- Lokalne spółdzielnie energetyczne,
- Efektywne systemy ciepłownicze zgodne z dyrektywą EED,
- Zeroemisyjne źródła w systemie elektroenergetycznym.
- Zakaz paliw kopalnych: Technologie oparte na gazie, oleju czy węglu, w tym hybrydowe kotły gazowe, są wykluczone w nowych budynkach ZEB.
Standard ZEB będzie obowiązkowy dla nowych budynków publicznych od 2028 roku i dla wszystkich nowych budynków od 2030 roku.
Nowe podejście do energii pierwotnej
W przeciwieństwie do dotychczasowych praktyk w Polsce, które uwzględniały tylko nieodnawialną energię pierwotną, ZEB wymaga sumowania wszystkich składników energii pierwotnej (odnawialnej i nieodnawialnej).
Budynki ZEB muszą w skali roku wyprodukować lub pozyskać z OZE tyle energii, ile zużywają, co wymaga integracji systemów takich jak fotowoltaika czy pompy ciepła.
Jeśli z powodów technicznych lub ekonomicznych pełne zasilanie OZE nie jest możliwe, dopuszcza się wykorzystanie energii z miksu sieciowego, ale musi być ona zbilansowana nadwyżką energii odnawialnej produkowanej na miejscu.
Biomasa z ograniczeniami
Wytyczne KE dopuszczają stosowanie biomasy w budynkach ZEB, ale pod rygorystycznymi warunkami:
- Zgodność z RED II: Biomasa musi spełniać kryteria zrównoważonego pozyskiwania i redukcji emisji gazów cieplarnianych (art. 29 dyrektywy RED II).
- Ochrona środowiska: Nie może negatywnie wpływać na pochłanianie CO₂ przez lasy (zgodnie z regulacjami LULUCF) ani pogarszać jakości powietrza.
- Emisje operacyjne: Emisje metanu (CH₄) i podtlenku azotu (N₂O) muszą mieścić się w limitach dla budynków ZEB.
Promocja niskotemperaturowych systemów grzewczych
KE podkreśla znaczenie systemów grzewczych dostosowanych do niskich temperatur pracy, które zwiększają efektywność energetyczną. Systemy grzewcze powinny być projektowane na temperaturę zasilania poniżej 45°C, co sprzyja efektywnemu działaniu pomp ciepła i sieci ciepłowniczych nowej generacji.
Modernizacje powinny obniżać temperaturę zasilania do ≤55°C, umożliwiając wysokosprawną pracę urządzeń OZE. Choć wytyczne nie wspominają wprost o ogrzewaniu niskotemperaturowym, dyrektywa EPBD zachęca państwa członkowskie do promowania takich rozwiązań w przepisach technicznych, świadectwach energetycznych i inspekcjach systemów grzewczych.
Wpływ na Polskę
Wytyczne KE są istotne dla trwających w Polsce konsultacji projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii dotyczącego metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków i świadectw energetycznych. Jak zauważył Paweł Lachman, prezes PORT PC:
− To dobry moment, by dostosować projekt nowego rozporządzenia do najnowszych wymogów Komisji Europejskiej. Warto też jak najszybciej wykorzystać wszystkie wytyczne Komisji w pełnym zakresie − do aktualizacji krajowych strategii, standardów i programów wsparcia związanych z transformacją energetyczną budynków.
Polska, jako kraj realizujący Program Czyste Powietrze i inne inicjatywy wsparcia OZE, musi dostosować swoje regulacje, w tym:
- Metodologię świadectw energetycznych: Wprowadzenie bilansowania całkowitej energii pierwotnej.
- Standardy projektowe: Promowanie pomp ciepła, fotowoltaiki i systemów ciepłowniczych w nowych budynkach.
- Programy wsparcia: Zachęty do modernizacji budynków istniejących pod kątem niskotemperaturowych systemów grzewczych.
Znaczenie dla transformacji energetycznej
Nowe wytyczne KE wyznaczają jasny kierunek dla dekarbonizacji sektora budowlanego, który odpowiada za około 40% zużycia energii i 36% emisji CO₂ w UE. Kluczowe technologie to:
- Pompy ciepła zasilane energią odnawialną,
- Fotowoltaika na dachach budynków,
- Efektywne systemy ciepłownicze nowej generacji.
Ograniczenie stosowania biomasy do zrównoważonych źródeł oraz zakaz instalacji urządzeń na paliwa kopalne w nowych budynkach ZEB wspierają cele unijnej neutralności klimatycznej do 2050 roku. Polska, z rosnącą liczbą instalacji OZE (w 2024 roku zainstalowano ponad 1,2 mln pomp ciepła i 1,5 mln systemów fotowoltaicznych), ma szansę wykorzystać wytyczne do przyspieszenia modernizacji budynków.
Źródło: PORT PC
