W Szczecinie, na skwerze im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego, 9 czerwca 2025 roku odsłonięto kamień milowy IEEE, upamiętniający pierwszy na świecie skuteczny przesył energii elektrycznej na odległość 175 km, dokonany w 1891 roku przez Michała Doliwo-Dobrowolskiego, Oskara von Millera i Charlesa E.I. Browna. Wydarzenie, zorganizowane z inicjatywy Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego (ZUT), podkreśla znaczenie polskiego wynalazcy w rozwoju elektrotechniki i ustanowienia trójfazowego prądu przemiennego jako światowego standardu.

Kamień milowy IEEE, 277 w historii Instytutu Inżynierów Elektryków i Elektroników, commemoruje przesył energii z Lauffen am Neckar do Frankfurtu nad Menem podczas Międzynarodowej Wystawy Elektrotechnicznej w 1891 roku. Przesył o mocy 300 KM, wysokim napięciu 15 kV i sprawności 75 procent zapoczątkował erę powszechnego wykorzystania prądu trójfazowego. Tablica w języku polskim i angielskim podkreśla, że osiągnięcie to, w którym kluczową rolę odegrał Doliwo-Dobrowolski, zrewolucjonizowało elektrotechnikę.

– Podstawy, podwaliny pod to wszystko, z czym w tej chwili mamy do czynienia w systemach elektroenergetycznych, w przemyśle, w napędach elektrycznych, tworzył m.in. Michał Doliwo-Dobrowolski – powiedział prof. Sławomir Cieślik, prezes Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Kim był Doliwo-Dobrowolski

Michał Doliwo-Dobrowolski, urodzony pod Sankt Petersburgiem w polsko-rosyjskiej rodzinie, był pionierem elektrotechniki. W 1888 roku skonstruował prądnicę trójfazowego prądu przemiennego, a w 1889 roku zaprojektował silnik indukcyjny z wirnikiem klatkowym, który zrewolucjonizował przemysł elektryczny. Pracując dla koncernu AEG w Berlinie, przyczynił się do rozwoju generatorów dla hydroelektrowni. Szczecin, choć nie związany bezpośrednio z życiem wynalazcy, od 25 lat promuje jego dziedzictwo dzięki Ogólnopolskiemu Komitetowi ds. Promocji Osoby i Dzieła Doliwo-Dobrowolskiego, działającemu pod kierunkiem dr. inż. Piotra Szymczaka z ZUT. W 2001 roku na skwerze przy Wydziale Elektrycznym ZUT ustawiono kamień z tablicą, później dodano ławeczkę z rzeźbą naukowca, a teraz kamień milowy IEEE.

– To bardzo ważne wydarzenie dla naszej organizacji – podkreśliła prezydentka IEEE prof. Kathleen A. Kramer, zapowiadając odsłonięcie kolejnych dwóch kamieni milowych w 2025 roku. Prof. Mariusz Malinowski z Politechniki Warszawskiej dodał, że upamiętnienie Doliwo-Dobrowolskiego inspiruje do rozwoju techniki i edukacji. Dr Szymczak nazwał przesył z 1891 roku początkiem „złotej epoki” elektrotechniki, która umożliwiła globalne zastosowanie prądu trójfazowego.

Kamienie milowe IEEE upamiętniają przełomowe osiągnięcia w dziedzinie elektryki i elektroniki, takie jak wynalezienie telefonu, telegrafu czy złamanie kodów Enigmy. W Polsce są trzy takie wyróżnienia, w tym za metodę Czochralskiego i złamanie Enigmy. Z okazji uroczystości ZUT zorganizował wystawę „Zarys historyczny rozwoju maszyn elektrycznych prądu przemiennego” na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki, prezentującą eksponaty, patenty i publikacje związane z Doliwo-Dobrowolskim, Teslą i Ferrarisem.

Źródło: PAP