Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) złożyła 3 lipca 2025 roku wniosek do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) o ponowne rozpatrzenie sprawy zwrotu 1,6 mld zł tzw. składki solidarnościowej, zapłaconej w latach 2023–2024. To reakcja na czerwcową odmowę MKiŚ wszczęcia postępowania, uzasadnioną brakiem kompetencji do oceny zgodności ustawy z Konstytucją RP. JSW argumentuje, że przepisy naruszają zasady prawa krajowego i unijnego, a danina była niesprawiedliwa, obciążając wyłącznie JSW podwójnym opodatkowaniem.
Jastrzębska Spółka Węglowa, największy w Europie producent węgla koksowego, zapłaciła w latach 2023–2024 składkę solidarnościową w wysokości 1,6 mld zł na podstawie ustawy z 27 października 2022 roku o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparcie niektórych odbiorców w 2023 roku. Składka została nałożona wyłącznie na JSW, jako jedyną spółkę zatrudniającą ponad 3 tys. pracowników w sektorze wydobycia węgla i produkcji koksu, co wywołało kontrowersje wśród zarządu i związków zawodowych, określających daninę jako „haracz”.
W kwietniu 2025 roku JSW złożyła wniosek do MKiŚ o stwierdzenie nadpłaty i zwrot 1,6 mld zł, argumentując, że przepisy wprowadzające składkę naruszają:
- Zakaz retroaktywności: Danina dotyczyła zysków z 2022 roku, kiedy JSW osiągnęła rekordowy zysk netto 7,6 mld zł z powodu wysokich cen węgla koksowego (do 600 USD/t).
- Zasady równości i sprawiedliwości opodatkowania: JSW była jedyną spółką objętą daniną, mimo że inne firmy, np. Orlen z 33 mld zł zysku w 2022 roku, zostały zwolnione.
- Podwójne opodatkowanie: Dochód JSW za 2022 rok został opodatkowany najpierw 19% podatkiem CIT, a następnie dodatkową 25% składką solidarnościową, co znacząco zwiększyło obciążenia podatkowe.
- Niesłuszne obciążenie. JSW nie była beneficjentem nadzwyczajnych zysków z rynku energii, a wręcz ponosiła wysokie koszty energii elektrycznej w procesach produkcyjnych.
Postanowienie MKiŚ
11 czerwca 2025 roku MKiŚ odmówiło wszczęcia postępowania, argumentując, że ministerstwo nie ma kompetencji do oceny zgodności ustawy z Konstytucją RP, a takie uprawnienia ma wyłącznie Trybunał Konstytucyjny. Postanowienie doręczono JSW 17 czerwca 2025 roku.
W odpowiedzi JSW złożyła 3 lipca 2025 roku wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, podkreślając:
- Kompetencje organu administracyjnego: Zdaniem Stanisława Gordziałkowskiego z kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, reprezentującej JSW, ministerstwo ma prawo do prokonstytucyjnej wykładni przepisów i oceny ich zgodności z prawem. Brak wszczęcia postępowania jest nieuzasadniony.
- Ograniczenia proceduralne: JSW nie może na obecnym etapie zwrócić się bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ takie uprawnienie przysługuje m.in. sądom administracyjnym. Spółka rozważa wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od doręczenia postanowienia, jeśli ponowne rozpatrzenie nie przyniesie rezultatu.
Znaczenie zwrotu dla JSW
JSW znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, co czyni zwrot składki kluczowym dla jej stabilności. W 2024 roku Grupa Kapitałowa JSW odnotowała stratę netto w wysokości 7,3 mld zł, głównie z powodu odpisu aktualizującego wartość aktywów (6,4 mld zł). W I kwartale 2025 roku strata netto wyniosła 1,36 mld zł, przy przychodach 2,44 mld zł. Średnia cena węgla koksowego w 2023 roku spadła o ponad 25% rok do roku (do 1124 zł/t), a koksu do 1501 zł/t, co znacząco wpłynęło na wyniki finansowe.
Koszty wydobycia węgla (mining cash cost) wzrosły w I kwartale 2025 roku do 836,36 zł/t z 737,69 zł/t rok wcześniej, m.in. z powodu wzrostu kosztów usług (o 9,3%) i wynagrodzeń (o 3,7%). JSW wdraża Plan Strategicznej Transformacji, który do 2027 roku ma przynieść 8,5 mld zł oszczędności poprzez poprawę efektywności wydobycia, optymalizację zakupów i racjonalizację inwestycji. Od marca do maja 2025 roku osiągnięto 307 mln zł oszczędności, co stanowi 85% celu na cały rok (360 mln zł).
Zwrot 1,6 mld zł umożliwiłby realizację kluczowych inwestycji, takich jak nowa bateria koksownicza w Koksowni Przyjaźń (koszt 900 mln zł) czy pogłębienie szybu w kopalni Zofiówka, oraz zwiększyłby odporność JSW na dekoniunkturę rynkową.
Potencjalny zwrot tych środków umożliwi realizację kluczowych inwestycji oraz zwiększenie odporności spółki na trudne warunki rynkowe. Utrzymujące się niskie ceny węgla i niekorzystne kursy walutowe powodują znaczącą presję na wyniki finansowe. W obecnym otoczeniu priorytetem JSW jest ochrona płynności oraz budowa długoterminowej stabilności biznesowej – podsumowuje Remigiusz Krzyżanowski, zastępca prezesa zarządu JSW SA ds. ekonomicznych
Źródło: JSW
