Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) rozpoczęła projekt badawczo-rozwojowy METH2GEN, który ma zrewolucjonizować górnictwo przez zwiększenie bezpieczeństwa w kopalniach i przekształcenie odpadowego metanu w niskoemisyjny wodór.
Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW), największy producent węgla koksowego w UE, uruchomiła 23 lipca 2025 roku projekt badawczo-rozwojowy METH2GEN, którego celem jest przekształcenie odpadowego metanu z kopalń w tani, niskoemisyjny wodór. Z budżetem 25,6 mln euro, z czego ponad 20 mln euro pochodzi z funduszy JSW, a resztę wspiera Unia Europejska, projekt zakłada zwiększenie efektywności odmetanowania kopalń do 70% oraz produkcję wodoru z metanu, który dotychczas był spalany lub uwalniany do atmosfery.
Projekt METH2GEN opiera się na dwóch kluczowych filarach, które mają zrewolucjonizować zarządzanie metanem w kopalniach JSW i przyczynić się do dekarbonizacji przemysłu:
Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) wdraża innowacyjne rozwiązania technologiczne w ramach projektu badawczo-rozwojowego METH2GEN, mającego na celu ograniczenie emisji metanu – jednego z najpotężniejszych gazów cieplarnianych. Metan odpowiada za aż 74% śladu węglowego JSW i ma potencjał ocieplenia klimatu 28 razy większy niż dwutlenek węgla. Nowe technologie, rozwijane przez spółkę, mają kluczowe znaczenie dla realizacji jej strategii klimatycznej, zakładającej redukcję emisji o 30% do 2030 roku oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku, zgodnie z paryskim porozumieniem klimatycznym.
Jednym z najważniejszych rozwiązań jest zastosowanie nowoczesnego odmetanowania z wykorzystaniem wierceń kierunkowych w górotworze. Technologia ta, testowana m.in. w kopalni Budryk, polega na precyzyjnym wierceniu otworów, które umożliwiają skuteczniejsze przechwytywanie metanu, zanim zostanie on uwolniony do atmosfery. Dzięki temu efektywność ujmowania metanu w ścianach eksploatacyjnych może wzrosnąć z obecnych 39% do około 70%. Jak podkreślił Adam Rozmus, wiceprezes JSW ds. technicznych i operacyjnych, „to przełom w zwiększaniu bezpieczeństwa górników i redukcji emisji”.
Drugim kluczowym elementem projektu jest produkcja wodoru z metanu w procesie Steam Methane Reforming (SMR). Nadmiarowy metan, który dotąd był spalany lub uwalniany do atmosfery, będzie teraz wykorzystywany do wytwarzania wodoru. Proces polega na reakcji metanu z parą wodną w obecności katalizatora, w wyniku której powstaje wodór oraz dwutlenek węgla. CO₂ wytworzony w tym procesie ma być następnie wychwytywany i wykorzystywany w profilaktyce przeciwpożarowej w kopalniach. Jak zaznaczył Artur Badylak, dyrektor Biura Odmetanowania i Gospodarki Metanem JSW, „to rozwiązanie pozwoli na 100-procentowe wykorzystanie ujmowanego metanu, co jest kluczowe w kontekście unijnych regulacji metanowych”.
Tani wodór i mniej emisji
Produkcja wodoru w ramach projektu METH2GEN opiera się na technologii SMR, która jest znacznie tańsza niż elektroliza wody, powszechnie stosowana do wytwarzania zielonego wodoru. Według JSW, wodór produkowany z metanu może kosztować nawet o 50% mniej niż wodór z elektrolizy, co czyni go atrakcyjnym dla przemysłu, szczególnie w kontekście rosnącego zapotrzebowania na niskoemisyjne paliwa. Wodór ten może być wykorzystywany w procesach dekarbonizacji, takich jak produkcja stali, amoniaku czy paliw syntetycznych, a także w transporcie, np. w autobusach i pociągach wodorowych, zgodnie z Polską Strategią Wodorową do 2030 roku.
Dodatkowym atutem projektu jest wychwytywanie dwutlenku węgla powstałego w procesie SMR. CO₂ będzie wykorzystywany w kopalniach do gaszenia pożarów podziemnych, co zmniejszy emisje gazów cieplarnianych i poprawi bezpieczeństwo. Projekt wspiera unijne regulacje metanowe, takie jak rozporządzenie metanowe UE z 2024 roku, które nakłada na operatorów górniczych obowiązek redukcji emisji metanu.
Kolejne kroki
Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) już rozpoczęła kluczowe działania w ramach projektu badawczo-rozwojowego METH2GEN, aby zapewnić jego realizację zgodnie z przyjętym harmonogramem. Projekt ten ma na celu ograniczenie emisji metanu i zwiększenie efektywności jego wykorzystania, m.in. poprzez produkcję wodoru.
Jednym z pierwszych kroków jest zakup wiertnic kierunkowych. Obecnie trwają procedury przetargowe i zakupowe, które mają na celu pozyskanie specjalistycznych urządzeń niezbędnych do precyzyjnego odmetanowania górotworu. Wiertnice kierunkowe umożliwią dotarcie do złóż metanu w trudno dostępnych miejscach, co znacząco zwiększy skuteczność ujmowania tego gazu przed jego emisją do atmosfery.
Równolegle w kopalni Budryk rozpoczęto odwierty rozpoznawcze. Celem tych prac jest określenie optymalnych lokalizacji dla wierceń kierunkowych, co pozwoli na lepsze poznanie struktury geologicznej górotworu oraz rozmieszczenia metanu. Zdobyta wiedza będzie kluczowa dla dalszych etapów realizacji projektu. JSW prowadzi również badania nad lokalizacją instalacji do produkcji wodoru w technologii Steam Methane Reforming (SMR). Spółka analizuje różne warianty usytuowania takiej instalacji, biorąc pod uwagę bliskość istniejących stacji odmetanowania oraz dostępność infrastruktury przesyłowej i technicznej, co ma zapewnić efektywne przetwarzanie metanu w wodór i dwutlenek węgla.
Projekt METH2GEN jest realizowany przez Biuro Odmetanowania i Gospodarki Metanem JSW we współpracy z międzynarodowymi partnerami, w tym instytutami badawczymi z Rumunii i Hiszpanii. Współpraca ta odbywa się w ramach Międzynarodowego Centrum Doskonałości w zakresie Metanu z Kopalń Węgla (ICE-CMM Poland), co podkreśla międzynarodowy wymiar projektu oraz jego znaczenie w kontekście europejskiej polityki klimatycznej.
Źródło: JSW
