Zimbabwe, największy producent litu w Afryce, ogłosiło zakaz eksportu rudy litu od stycznia 2027 roku, aby promować lokalne przetwarzanie na siarczan litu. Decyzja, wspierana przez strategię Vision 2030 prezydenta Emmersona Mnangagwy, ma zwiększyć zyski kraju z wydobycia, zdominowanego przez chińskie firmy. Choć kraj traci 2 miliardy dolarów rocznie na eksporcie surowca, budowa rafinerii i zakładów baterii wymaga ogromnych inwestycji, co komplikuje ambitne plany.
Minister górnictwa Winston Chitando poinformował, że od stycznia 2027 roku Zimbabwe zakaże eksportu rudy litu, wymagając jej rafinacji na miejscu do siarczanu litu, produktu pośredniego używanego w produkcji baterii litowo-jonowych.
– Zimbabwe buduje zdolności produkcyjne litu klasy akumulatorowej wspólnie z dwiema chińskimi firmami, Bikita Minerals i Prospect Lithium – powiedział Chitando podczas briefingu po posiedzeniu rządu.
Decyzja wpisuje się w strategię Vision 2030, ogłoszoną w 2018 roku, która zakłada przekształcenie Zimbabwe w gospodarkę o statusie wyższej klasy średniej do 2030 roku poprzez industrializację i wartość dodaną w sektorze wydobywczym. „Świadom tego rząd w Harare już w 2022 roku opracował strategię gospodarczą Vision 2030, która zakładała zakaz eksportu rudy litu” – podano. W 2022 roku wprowadzono krótkotrwały zakaz eksportu surowego litu, ale wycofano go po protestach chińskich inwestorów i braku infrastruktury do przetwarzania. Zamiast tego nałożono 5 procentowy podatek eksportowy, który chińskie firmy, jak Sinomine i Huayou, krytykują, domagając się jego zniesienia do czasu uruchomienia rafinerii.
Inwestycje chińskie
Zimbabwe, posiadające największe złoża litu w Afryce (szacowane na 20 procent światowego zapotrzebowania), jest zdominowane przez chińskie firmy, które od 2021 roku zainwestowały ponad 1 miliard dolarów w projekty litowe. Kluczowe inwestycje obejmują:
- Bikita Minerals (Sinomine Resource Group): Przejęte w 2022 roku za 180 milionów dolarów, z inwestycją 300 milionów dolarów w zakład przetwórczy spodumenu i petalitu, uruchomiony w listopadzie 2023 roku. Sinomine planuje wydać do 500 milionów dolarów na zakład siarczanu litu w ciągu pięciu lat. W 2023 roku kopalnia wygenerowała 500 milionów dolarów eksportu.
- Prospect Lithium Zimbabwe (Zhejiang Huayou Cobalt): Arcadia Mine, kupiona za 422 milionów dolarów, z zakładem przetwórczym za 300 milionów dolarów otwartym w Goromonzi w lipcu 2023 roku. Huayou prowadzi badania nad budową zakładu siarczanu litu.
- Inne projekty: Chengxin Lithium (Sabi Star), Yahua Group (Kamitavi) i Canmax Technologies (Zulu Lithium) zainwestowały łącznie setki milionów dolarów.
Obecnie dwa zakłady – w Bikita i Arcadia – rozwijają zdolności do produkcji siarczanu litu, co umożliwi zakaz eksportu koncentratów od 2027 roku.
Ekonomiczne i społeczne wyzwania
Zimbabwe traci rocznie 2 miliardy dolarów na eksporcie nieprzetworzonej rudy litu zamiast gotowych produktów, jak baterie. Siarczan litu, choć bardziej wartościowy niż ruda, jest nadal produktem pośrednim, wymagającym dalszej rafinacji na wodorotlenek lub węglan litu. Plany Mnangagwy zakładają produkcję baterii w kraju do 2030 roku, ale wymaga to „gigantycznych inwestycji” w infrastrukturę, energię i kadry, których Zimbabwe obecnie brakuje.
W 2024 roku Bikita Minerals, największa kopalnia litu w kraju (10,8 miliona ton rudy, 1,4 procent litu), ograniczyła produkcję i zwolniła pracowników z powodu spadku cen litu o 80 procent w latach 2023-2024, słabej infrastruktury i niestabilnych regulacji. Rząd złagodził wtedy wymogi lokalnego przetwarzania, oceniając plany firm indywidualnie, co jednak zwiększyło przemyt i korupcję.
Źródło: PAP / Reuters
