Rosyjskie siły zajęły wieś Szewczenko w obwodzie donieckim, przejmując kontrolę nad jednym z największych złóż litu w Europie. Złoże, zawierające wysoce zmineralizowany spodumen, jest strategicznie ważne dla produkcji baterii do pojazdów elektrycznych i elektroniki. Ukraina straciła dwa z czterech złóż litu, co może wpłynąć na jej potencjał gospodarczy i unijną transformację energetyczną.
Jak donosi francuski dziennik Le Figaro, rosyjskie siły, nacierając w obwodzie donieckim, zajęły wieś Szewczenko, przejmując kontrolę nad jednym z najcenniejszych złóż litu w Europie, zlokalizowanym na wschodnich obrzeżach miejscowości. Złoże, odkryte w 1982 roku, zajmuje 40 hektarów i zawiera wysoce zmineralizowany spodumen, z którego wydobycie litu jest tańsze i łatwiejsze niż z innych rud, takich jak petalite.
Znaczenie złoża Szewczenko
Lit, określany jako „białe złoto”, jest kluczowym surowcem do produkcji baterii do pojazdów elektrycznych, smartfonów, laptopów oraz systemów magazynowania energii odnawialnej. Ukraina, według badań ukraińskiej Narodowej Akademii Nauk z 2022 roku, dysponuje rezerwami litu szacowanymi na 500 tysięcy ton, co czyni ją jednym z największych posiadaczy tego surowca w Europie, przewyższając Portugalię. Złoże Szewczenko wyróżnia się wysoką zawartością spodumenu (do 90 procent), co czyni je szczególnie atrakcyjnym dla przemysłu. Ponadto zawiera inne metale rzadkie, takie jak tantal, niob, beryl, cez i rubid, kluczowe dla elektroniki i technologii lotniczej.
Z czterech znanych złóż litu w Ukrainie: Szewczenko (obwód doniecki) i Kruta Balka (obwód zaporoski) są obecnie pod kontrolą Rosji. Połochiwske i Dobra (obwód kirowohradzki) pozostają pod kontrolą Ukrainy, z dala od linii frontu.Kontekst strategicznyRosyjska okupacja Szewczenko, potwierdzona 26 czerwca 2025 roku przez rosyjskie Ministerstwo Obrony i mapy analityczne DeepState, jest drugim przypadkiem przejęcia złoża litu przez Rosję od początku pełnoskalowej inwazji w 2022 roku. Wcześniej, w 2022 roku, Rosja zajęła złoże Kruta Balka w obwodzie zaporoskim. Zajęcie tych złóż może znacząco osłabić gospodarczy potencjał Ukrainy, szczególnie w kontekście jej ambicji stania się kluczowym dostawcą litu dla Europy.
Lit jest niezbędny
Lit jest niezbędny dla unijnej strategii osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Międzynarodowa Agencja Energetyczna szacuje, że do 2030 roku popyt na lit wzrośnie o 90 procent, wymagając uruchomienia 50 nowych kopalń. Strata złóż Szewczenko i Kruta Balka ogranicza dostęp Europy do lokalnych zasobów, zwiększając zależność od dostaw z Chin, Australii czy Ameryki Południowej.
W maju 2025 roku Ukraina i USA podpisały memorandum o partnerstwie w zakresie wydobycia surowców krytycznych, w tym litu, co miało wspierać odbudowę Ukrainy i zabezpieczyć dostawy dla amerykańskiego przemysłu. Zajęcie złoża Szewczenko przez Rosję komplikuje te plany, zwłaszcza że administracja Donalda Trumpa wyrażała zainteresowanie ukraińskimi zasobami jako formą spłaty pomocy dla Ukrainy.
Rosyjska korporacja „Nedra” otrzymała pozwolenie na przygotowania do wydobycia litu i tytanu w Donieckiej Republice Ludowej, a Rosatom wyraził zainteresowanie złożem Szewczenko. Jednak Le Figaro wskazuje, że wydobycie w warunkach wojennych jest obecnie niewykonalne, a po wojnie byłoby kosztowne i trudne ze względu na sankcje na Rosję, które ograniczają jej dostęp do międzynarodowych rynków.
Źródło: Le Figaro
