Sierpniowe dane Komisji Europejskiej ujawniają pogorszenie nastrojów gospodarczych w strefie euro, z wskaźnikiem ESI spadającym do 95,2 punktu, poniżej długoterminowej średniej. Sytuację pogłębia kryzys polityczny we Francji, gdzie rząd premiera François Bayrou zmierza ku wotum nieufności zaplanowanemu na 8 września 2025 roku. Widmo upadku rządu, rosnące spready obligacji i widmo przedterminowych wyborów budzą obawy o destabilizację nie tylko Francji, ale całej strefy euro.

Sierpniowe dane Komisji Europejskiej pokazują pogorszenie nastrojów gospodarczych w strefie euro. Wskaźnik ESI (Economic Sentiment Indicator) spadł do 95,2 punktu, poniżej długoterminowej średniej 100, sygnalizując pesymizm wśród konsumentów i przedsiębiorców. Spadki odnotowano w kluczowych sektorach: przemyśle (-1,8 pkt), usługach (-0,9 pkt), budownictwie (-1,2 pkt) oraz wśród konsumentów (-1,5 pkt). Jedynym jasnym punktem jest handel detaliczny, który zanotował niewielką poprawę (+0,5 pkt), choć nie wystarczy to, by zrównoważyć ogólny trend.

Największy spadek nastrojów odnotowała Hiszpania (-2,6 pkt), co wynika z niepewności związanej z napięciami handlowymi i spowolnieniem eksportu. Niemcy i Włochy również tracą dynamikę, choć w mniejszym stopniu (-1,2 pkt i -1,0 pkt), borykając się z wysokimi kosztami energii i słabym popytem zewnętrznym. Holandia wyróżnia się pozytywnie (+3,5 pkt), dzięki odpornemu rynkowi pracy i inwestycjom w technologię. Francja, mimo chwilowej stabilności ESI, stoi na krawędzi kryzysu politycznego, który może zaostrzyć gospodarcze problemy.

Słabe nastroje odzwierciedlają szersze wyzwania strefy euro: napięcia handlowe, szczególnie groźba ceł USA, oraz geopolityczna niepewność związana z wojną w Ukrainie. Projekcje EBC wskazują na wzrost PKB w 2025 roku na poziomie zaledwie 0,9%, z ryzykiem dalszej rewizji w dół.

Inflacja w strefie euro pozostaje wyzwaniem, mimo że w marcu 2025 roku spadła do 2,1%, zbliżając się do celu EBC (2%). Oczekiwania inflacyjne konsumentów nadal rosną, napędzane przez wysokie ceny żywności i usług. Według danych EBC, inflacja HICP (z wyłączeniem energii i żywności) utrzymuje się na poziomie 2,2% w 2025 roku, z prognozą spadku do 1,9% do 2027 roku. Ceny energii, po wzroście na przełomie 2024/2025, stabilizują się, ale środki klimatyczne mogą podbić je w 2027 roku.

Firmy prezentują mieszane prognozy cenowe. W przemyśle i handlu oczekiwania cenowe spadają, co wynika z niższych kosztów surowców. W budownictwie ceny pozostają stabilne, ale w sektorze usług rosną, napędzane wysokimi płacami (dynamika płac nominalnych w 2025 roku wynosi 4,5%). To ogranicza przestrzeń dla EBC do szybkiego luzowania polityki monetarnej – stopy procentowe, obniżone w czerwcu 2025 roku do 2,25% (depozytowa), mogą pozostać na podwyższonym poziomie.

Inflacja zwłaszcza w usługach utrzymuje presję na gospodarstwa domowe i komplikuje decyzje EBC. Francuski kryzys polityczny, zwiększając niepewność, może dodatkowo napędzać oczekiwania inflacyjne, szczególnie jeśli dojdzie do osłabienia euro.

Światełko w tunelu?

Rynek pracy w strefie euro wykazuje pewną odporność, mimo gospodarczego spowolnienia. Wskaźnik oczekiwań zatrudnienia (EEI) wzrósł w sierpniu 2025 roku do 97,8 punktu, sygnalizując optymizm w przemyśle (+2,1 pkt), handlu (+1,8 pkt) i budownictwie (+1,5 pkt). Sektor usług pozostaje w stagnacji, bez istotnych zmian w zatrudnieniu. Stopa bezrobocia, według projekcji EBC, utrzymuje się na historycznie niskim poziomie 6,5% w 2025 roku, wspierając konsumpcję prywatną.

Optymizm w przemyśle i budownictwie wynika z inwestycji w infrastrukturę i obronność, napędzanych funduszami z programu NextGenerationEU. Handel detaliczny korzysta z przejściowego wzrostu popytu przed sezonem świątecznym. Jednak stagnacja w usługach, które odpowiadają za 70% PKB strefy euro, budzi obawy o trwałość tego trendu.

Rynek pracy może działać jako bufor przeciwko głębszemu spowolnieniu, ale jego siła zależy od stabilności politycznej i popytu zewnętrznego. Francuski kryzys, jeśli doprowadzi do przedterminowych wyborów, może osłabić zaufanie pracodawców i zahamować wzrost zatrudnienia.

Francja w centrum burzy politycznej

Francja pogrąża się w chaosie politycznym, który może wstrząsnąć całą strefą euro. Premier François Bayrou ogłosił wotum zaufania na 8 września 2025 roku, określane jako „coup de poker” w obliczu braku większości parlamentarnej. Opozycja, w tym skrajna lewica (Francja Nieujarzmiona) i prawica (Zjednoczenie Narodowe), zapowiada jednomyślny głos przeciwko rządowi, co może doprowadzić do jego upadku.

Kryzys nasilił się po fiasku rozmów o reformie emerytalnej, która miała ograniczyć deficyt systemu emerytalnego (prognozowany na 6,6 mld euro w 2025 roku). Bayrou, próbując ratować sytuację, proponuje program oszczędnościowy wart 40 mld euro, ale brak poparcia w parlamencie komplikuje jego realizację.

Prezydent Emmanuel Macron stoi przed trudnym wyborem: powołanie nowego premiera z centrolewicy, np. socjalisty Borisa Vallauda, lub rozwiązanie parlamentu i przedterminowe wybory. Sondaże wskazują na utrzymującą się fragmentację polityczną, co utrudnia tworzenie stabilnego rządu.

Europa wobec ryzyka politycznego

Historia pokazuje, że kryzysy polityczne w kluczowych gospodarkach strefy euro mają dalekosiężne skutki. Włochy w 2018 roku, zmagające się z populistycznym rządem i wysokim deficytem, wywołały wzrost spreadów obligacji do 300 pb, destabilizując rynki. Kryzys zadłużenia w Grecji (2010–2015) zmusił EBC i MFW do interwencji ratunkowych wartych setki miliardów euro.

Francja, jako druga największa gospodarka strefy euro, generuje 15% PKB eurolandu. Jej destabilizacja jest znacznie groźniejsza niż problemy Grecji czy Włoch. Deficyt budżetowy Francji (5,4% PKB w 2025 roku) i dług publiczny (100% PKB) budzą obawy o zdolność kraju do finansowania swoich zobowiązań. EBC i Komisja Europejska mają ograniczone narzędzia do przeciwdziałania kryzysowi fiskalnemu. Instrument ochrony transmisji (TPI) może stabilizować rynki obligacji, ale wymaga ścisłych warunków, których Francja może nie spełnić. KE, zajęta negocjacjami budżetowymi, ma ograniczone pole manewru.