– Polskie regiony już trzecią perspektywę finansową odpowiadają za realizację polityki spójności jako instytucje zarządzające środkami unijnymi. W każdej kolejnej perspektywie zarządzają większą częścią budżetu dla Polski. W pierwszym pełnym okresie programowania w latach 2007-2013 było to ok. 25% całej alokacji, w kolejnej perspektywie 2014-2020 już 40% alokacji. W obecnej perspektywie 2021-2027 samorządy województw zarządzają 44% środków dostępnych dla Polski, czyli kwotą ponad 33,5 mld euro. Oznacza to, że decyzje o inwestycjach podejmowane są jak najbliżej mieszkańców, zgodnie z lokalnymi potrzebami i potencjałem każdego regionu – odpowiedziało redakcji Industry Alarm Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Samorządy województw odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu funduszami unijnymi, a w obecnej perspektywie finansowej 2021–2027 odpowiadają za dystrybucję 44% całej krajowej alokacji, co pozwala na precyzyjne dostosowanie inwestycji do lokalnych potrzeb. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej pełni funkcję koordynatora, wspierając samorządy w przygotowaniu i realizacji projektów, a także monitorując wdrażanie programów regionalnych. Ta współpraca umożliwia efektywne wykorzystanie środków, które mają bezpośredni wpływ na poprawę jakości życia mieszkańców.

– MFiPR cyklicznie monitoruje realizację wszystkich programów regionalnych, na bieżąco identyfikuje kwestie problemowe i w razie potrzeby podejmuje adekwatne działania zaradcze. Oferuje wsparcie merytoryczne i wyjaśniające, przygotowuje rekomendacje i pośredniczy w kontaktach z Komisją Europejską. Przedstawiciele MFiPR są również członkami Komitetów Monitorujących programy regionalne i uczestniczą w podejmowaniu istotnych decyzji związanych z ich realizacją.  Współpraca z regionami dotycząca programów regionalnych odbywają się w trybie ciągłym – odpowiada biuro prasowe MFiPR.

– Dane pokazują, że regiony skutecznie wykorzystują fundusze, zarówno w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2007-2013 i 2014-2020 (gdzie wykorzystano 100% dostępnej alokacji),jak i w obecnej perspektywie finansowej 2021-2027. Do tej pory zawarto umowy na ok. 46,5% dostępnych funduszy, czyli na kwotę dofinansowania UE ok. 66 mld zł. Na bieżąco ogłaszane i rozstrzygane są kolejne nabory o dofinansowanie. Liczba podpisywanych umów systematycznie rośnie – czytamy dalej.

Zmiany w UE = nowe priorytety, szybsza absorpcja

Jesienią 2025 roku wejdą w życie nowe unijne przepisy, które zmodyfikują cele polityki spójności, kładąc większy nacisk na takie obszary jak bezpieczeństwo energetyczne, mieszkalnictwo oraz infrastruktura obronna. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, we współpracy z regionami, aktywnie przygotowuje się do tych zmian, aktualizując programy regionalne, aby lepiej odpowiadały one nowym priorytetom i aktualnym wyzwaniom społeczno-gospodarczym. Proces ten ma na celu zwiększenie tempa wydatkowania funduszy i zapewnienie ich maksymalnej efektywności.

Przygotowania do nowych regulacji obejmują konsultacje z samorządami, przedsiębiorcami i organizacjami społecznymi, aby dostosować inwestycje do specyficznych potrzeb każdego regionu.

– W ostatnich miesiącach, zgodnie z wymogami unijnych przepisów, instytucje zarządzające przeprowadziły przegląd śródokresowy swoich programów, biorąc pod uwagę stan wdrażania poszczególnych działań, bieżące wyzwania i zmieniające się priorytety. Proces ten, koordynowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, umożliwił lepsze dopasowanie funduszy do obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej. Zakładamy, że zmiany programów wprowadzone w przeglądzie śródokresowym jeszcze bardziej przyspieszą  wykorzystanie funduszy unijnych w regionach – czytamy w odpowiedzi.

– Przed nami także zmiany na poziomie unijnym. Wczesną jesienią przewiduje się wejście w życie rozporządzeń, które zmienią ramy legislacyjne perspektywy 2021-2027, wprowadzających do polityki spójności nowe cele strategiczne takie jak zwiększanie zdolności przemysłowych w sektorze obronnym, zintegrowane zarządzanie wodą i odporność wodną, wspieranie dostępu do przystępnych cenowo mieszkań, wsparcie infrastruktury przesyłowej i ochrony krytycznej infrastruktury energetycznej oraz rozwój infrastruktury podwójnego zastosowania. Oznacza to kolejną aktualizację programów regionalnych i intensywną pracę nad dostosowaniem do priorytetów – we współpracy z regionami – odpowiada biuro prasowe.

Skuteczna walka z nierównościami regionalnymi

Zmniejszanie różnic w rozwoju między województwami pozostaje jednym z głównych priorytetów Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, zgodnym z założeniami Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Wsparcie kierowane jest przede wszystkim do obszarów strategicznej interwencji (OSI), obejmujących Polskę Wschodnią (pięć województw: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie), miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze, gminy zagrożone marginalizacją oraz województwo śląskie, które przechodzi transformację gospodarczą związaną z odchodzeniem od węgla.

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej odgrywa kluczową rolę w wzmacnianiu konkurencyjności i poprawie jakości życia w najwolniej rozwijających się regionach. Dedykowane nabory w ramach programów krajowych i regionalnych wspierają projekty w obszarach takich jak innowacje, edukacja, infrastruktura czy ochrona środowiska. „Dzięki funduszom UE regiony, które dotychczas borykały się z trudnościami, zyskują szansę na dynamiczny rozwój” – podkreśla MFiPR, wskazując na sukcesy w województwie lubelskim, gdzie fundusze unijne odpowiadały za 29% wzrostu gospodarczego.

– W perspektywie 2021-2027 realizowane są krajowe i regionalne programy finansowane z funduszy UE. Ich wspólnym celem jest wyrównywanie szans rozwojowych, wspieranie rozwoju konkurencyjności terytorium całego kraju lub poszczególnych województw i innych obszarów. Nacisk położony jest na rozwój społecznie i terytorialnie zrównoważony kraju poprzez zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego różnych terytoriów, a w szczególności ww. obszarów strategicznej interwencji – odpowiada biuro prasowe MFiPR.

– Makroregion Polski Wschodniej jest obszarem o istotnej koncentracji działań europejskiej polityki spójności. Oprócz programów regionalnych w województwach kontynuowany jest specjalny program krajowy – Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW). Działania realizowane w ramach FEPW skupiają się na wzmocnieniu warunków sprzyjających konkurencyjności gospodarki oraz wyższej jakości życia w makroregionie Polski Wschodniej – czytamy dalej.

Fundusze UE realnie przyczyniają się do rozwoju

Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, fundusze unijne odegrały kluczową rolę w transformacji gospodarczej kraju. PKB per capita Polski wzrósł z 51,6% średniej unijnej w 2004 roku do 77,3% w 2023 roku (w parytecie siły nabywczej), co plasuje Polskę wśród najszybciej rozwijających się gospodarek UE. Szczególnie widoczny jest wpływ funduszy w regionach Polski Wschodniej, gdzie w województwie lubelskim odpowiadały one za 29% całego wzrostu gospodarczego, finansując projekty w zakresie infrastruktury, edukacji i innowacji.

– Województwa Polski Wschodniej rozwijają się wolniej niż średnia Unii Europejskiej, ale to właśnie tam fundusze unijne miały największy wpływ na przyspieszenie rozwoju. W woj. podlaskim fundusze UE odpowiadały za ok. 21% zmniejszenia dystansu do średniej unijnej, w warmińsko-mazurskim – za ok. 26%, a w lubelskim – aż za 29%, czyli prawie jedną trzecią całego postępu. Dla porównania, w najszybciej rozwijających się względem średniej unijnej województwach (mazowieckie, dolnośląskie, wielkopolskie) wpływ funduszy UE był mniejszy i wynosił około 6-9% (tj. był 2-3 razy niższy niż w Polsce Wschodniej) – czytamy w odpowiedzi.