Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC) wraz z organizacjami branżowymi z Czech, Słowacji i Węgier skierowała list do przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, wzywając do stworzenia równych warunków konkurencji dla sektora chemicznego w Europie Środkowo-Wschodniej. W dokumencie przedstawiono kluczowe postulaty, takie jak przyspieszenie reform regulacyjnych, aktualizacja mechanizmów ochrony rynku i uwzględnienie specyfiki mniej zamożnych regionów w politykach transformacyjnych.
Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC), we współpracy z organizacjami branżowymi z Czech, Słowacji i Węgier, skierowała 8 sierpnia 2025 roku list otwarty do przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen. Dokument, reprezentujący wspólny głos sektora chemicznego krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4), przedstawia priorytety i propozycje działań mających na celu wzmocnienie konkurencyjności i odporności europejskiego przemysłu chemicznego. Branża podkreśla konieczność dostosowania unijnych polityk do specyficznych wyzwań, z którymi borykają się kraje Europy Środkowo-Wschodniej w procesie transformacji energetycznej i klimatycznej.
List jest odpowiedzią na rosnące obawy sektora chemicznego dotyczące nierównych warunków konkurencji w Unii Europejskiej oraz globalnej presji ze strony rynków takich jak Chiny czy Stany Zjednoczone. Dokument wzywa Komisję Europejską do pilnego wdrożenia reform, które zapewnią branży równe szanse w realizacji ambitnych celów klimatycznych UE.
Nierówne warunki i presja konkurencyjna
Prezes PIPC Tomasz Zieliński podkreślił, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polska, Czechy, Słowacja i Węgry, znajdują się w trudniejszej sytuacji w porównaniu z bardziej rozwiniętymi gospodarkami Zachodu w kontekście transformacji energetycznej. Region V4 boryka się z wyższymi kosztami energii, mniejszym dostępem do nowoczesnych technologii oraz obciążeniami wynikającymi z historycznych uwarunkowań gospodarczych. Jednocześnie unijne cele klimatyczne, takie jak te określone w pakiecie Fit for 55, są jednakowe dla wszystkich państw członkowskich, niezależnie od ich punktu startowego, co stawia przedsiębiorstwa z V4 w niekorzystnej pozycji.
Dodatkowym wyzwaniem jest globalna presja konkurencyjna ze strony producentów spoza UE, którzy nie podlegają równie rygorystycznym regulacjom środowiskowym i mogą oferować tańsze produkty. Niespójne i skomplikowane przepisy unijne dodatkowo utrudniają działalność firm chemicznych w regionie, zwiększając koszty operacyjne i niepewność regulacyjną.
Potrzeba szybszego wdrażania reform
Branża chemiczna V4 pozytywnie ocenia dotychczasowe inicjatywy Komisji Europejskiej, takie jak Omnibus VI oraz Plan Działań na rzecz europejskiego przemysłu chemicznego, które mają na celu wsparcie transformacji sektora. Jednak organizacje branżowe podkreślają, że kluczowe jest ich pilne wdrożenie, aby ograniczyć niepewność regulacyjną, która hamuje inwestycje i innowacje.
Sektor chemiczny w regionie V4 domaga się przyspieszenia prac nad nowymi regulacjami, które zapewnią stabilność prawną i finansową dla firm inwestujących w technologie niskoemisyjne. Branża wskazuje, że brak szybkich działań może prowadzić do utraty przewagi konkurencyjnej wobec rynków spoza UE, a także do dalszego pogłębiania nierówności między krajami zachodniej i środkowo-wschodniej Europy. List do Ursuli von der Leyen wzywa do priorytetowego potraktowania reform, które uwzględnią specyficzne wyzwania regionu V4.
Kluczowe postulaty V4
Organizacje branżowe z krajów Grupy Wyszehradzkiej przedstawiły w liście do Komisji Europejskiej szereg kluczowych postulatów, które mają wzmocnić pozycję sektora chemicznego w regionie. Wśród nich znalazły się: aktualizacja wytycznych dotyczących rekompensat kosztów pośrednich związanych z transformacją energetyczną, udoskonalenie mechanizmów ochrony rynku przed nieuczciwą konkurencją z zewnątrz, a także utworzenie Sojuszu na Rzecz Krytycznych Chemikaliów, który zapewniłby strategiczne wsparcie dla produkcji kluczowych surowców chemicznych w UE.
Branża proponuje również, by redukcja obciążeń regulacyjnych stała się głównym celem unijnego Pakietu dla Przemysłu Chemicznego, co pozwoliłoby firmom na większą elastyczność w realizacji celów klimatycznych. Kluczowe jest także uwzględnienie specyfiki mniej zamożnych regionów, takich jak Europa Środkowo-Wschodnia, w unijnych politykach transformacyjnych oraz zapewnienie równego dostępu do zasobów, takich jak fundusze na technologie ograniczające emisje CO₂.
Propozycje zmian systemowych
W liście do Ursuli von der Leyen organizacje V4 zaproponowały konkretne zmiany systemowe, które mogłyby poprawić konkurencyjność sektora chemicznego.
Kluczowym postulatem jest gruntowny przegląd i reforma pakietu Fit for 55, aby dostosować jego cele do możliwości gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Branża wzywa również do obniżenia cen gazu, który stanowi istotny koszt w produkcji chemicznej, oraz do wprowadzenia dodatkowego mechanizmu kompensacyjnego dla regionów borykających się z wyższymi kosztami energii i bardziej rygorystycznymi regulacjami.
Eksperci z V4 ostrzegają, że pominięcie realiów Europy Środkowo-Wschodniej w unijnych strategiach może utrwalić nierówności w przemyśle chemicznym, osłabiając jego zdolność do konkurowania na globalnym rynku.
Źródło: PIPC / PAP
