Z Barometru AI EFL na I półrocze 2025 roku wynika, że 65 procent firm MŚP w Polsce nie uwzględnia sztucznej inteligencji w swoich strategiach. Najrzadziej robią to przedsiębiorstwa transportowe i z sektora HoReCa, a największe bariery to wysokie koszty wdrożeń i obawy o cyberbezpieczeństwo.

Sztuczna inteligencja (AI) wciąż pozostaje na marginesie strategii biznesowych polskich małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Według Barometru AI przygotowanego przez EFL, aż 65 procent firm z tego sektora nie posiada żadnego dokumentu uwzględniającego AI, ani jako osobnej strategii, ani jako części ogólnego planu rozwoju. Jedynie 0,44 procenta przedsiębiorstw deklaruje formalną strategię rozwoju AI, a 35 procent włącza elementy AI do swoich strategii biznesowych. Najbardziej zaawansowane w tym zakresie są firmy z sektora kreatywnego, IT i produkcyjnego, podczas gdy transport i HoReCa pozostają w tyle – wynika z raportu opublikowanego 17 czerwca 2025 roku.

Punktowe podejście zamiast strategii

– Wdrażanie AI w sektorze MŚP ma charakter punktowy i operacyjny, a nie strategiczny – podkreśla Paweł Bojko, wiceprezes zarządu EFL. Z badań wynika, że tylko 15 procent mikrofirm, 37 procent małych i 62 procent średnich przedsiębiorstw uwzględnia AI w swoich strategiach. Aż 46 procent firm, głównie mikroprzedsiębiorstw (73 procent), nie planuje w najbliższym czasie żadnych działań związanych z AI. W 19 procentach przypadków firmy deklarują, że strategie uwzględniające AI powstaną wkrótce, szczególnie w sektorach zdrowia (30 procent), handlu (28 procent) i przemysłu (22 procent).

Brak systemowego podejścia ogranicza potencjał transformacyjny AI.

– Bez przemyślanego planu na poziomie zarządczym trudno o efektywną i trwałą transformację – dodaje Bojko. Firmy sięgają po konkretne narzędzia AI, ale rzadko osadzają je w szerszym kontekście celów biznesowych, co może prowadzić do fragmentarycznych i mniej efektywnych wdrożeń.

Gdzie i po co wdrażać AI?

W firmach, które korzystają z AI, technologia służy przede wszystkim operacyjnym zadaniom:

• Automatyzacja usług (78 procent): Najpopularniejsze zastosowanie, obejmujące np. automatyzację procesów biurowych czy logistycznych.
• Przetwarzanie danych (30 procent): Przyspieszenie analizy dużych zbiorów danych, szczególnie w sektorach przemysłowym i finansowym.
• Obsługa klienta (26 procent): Wykorzystanie chatbotów i systemów CRM opartych na AI.
• Rzadziej AI stosuje się w automatyzacji produkcji (12 procent), weryfikacji dokumentów (10 procent) czy personalizacji marketingu (6 procent).

Motywacje do wdrażania AI są pragmatyczne: 81 procent firm chce usprawnić usługi, 45 procent zwiększyć przychody, a 31 procent ograniczyć koszty. Dla 26 procent przedsiębiorstw AI to sposób na poprawę konkurencyjności, ale tylko 7 procent postrzega ją jako sposób na podążanie za trendami, a 2 procent wiąże z redukcją zatrudnienia.

– MŚP traktują AI jako narzędzie codziennej pracy, a nie futurystyczną innowację. Średnie firmy są bardziej gotowe na zaawansowane zastosowania, jak analityka predykcyjna, dzięki większym zasobom – zauważa Bojko.

Bariery: Koszty, cyberbezpieczeństwo, brak kompetencji

Największą przeszkodą dla wdrażania AI są wysokie koszty technologii i zależność od zewnętrznych dostawców (73 procent respondentów). Inne bariery to:

• Obawy o cyberbezpieczeństwo (38 procent): Ryzyko ataków na systemy AI.
• Awaryjność systemów (31 procent): Niepewność co do stabilności technologii.
• Reorganizacja pracy i szkolenia (25 procent): Konieczność zmiany procesów i podnoszenia kwalifikacji.
• Brak kompetencji w zespole (16 procent): Niedostatek specjalistów od AI.

Tylko 0,7 procent firm wskazuje brak regulacji prawnych jako problem, co sugeruje, że bariery prawne są obecnie drugorzędne w porównaniu z wyzwaniami finansowymi i technologicznymi.

– Małe firmy obawiają się utraty kontroli nad technologią i braku zasobów na niezależne wdrożenia. Potrzebują wsparcia kompetencyjnego i finansowego – podkreśla Bojko.

Branżowe różnice: Kreatywni liderzy, transport w tyle

Najbardziej strategiczne podejście do AI mają firmy z sektorów kreatywnego (np. media, reklama), IT i produkcyjnego, gdzie AI wspiera innowacje, analizę danych i optymalizację procesów. W sektorze przemysłowym i finansowym cyfryzacja napędza adopcję AI, a średnie firmy w tych branżach inwestują w zaawansowane rozwiązania, jak predykcja popytu czy automatyzacja linii produkcyjnych.

Z kolei przedsiębiorstwa transportowe i HoReCa (hotele, restauracje, katering) rzadko uwzględniają AI w swoich strategiach. W transporcie barierą są wysokie koszty wdrożeń w stosunku do marż, a w HoReCa – brak świadomości potencjalnych zastosowań AI, np. w zarządzaniu rezerwacjami czy analizie preferencji klientów. Mikrofirmy w tych sektorach (73 procent bez strategii AI) często postrzegają technologię jako zbyt złożoną lub niedostosowaną do ich potrzeb.

Źródło: EFL