Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności ostrzega, że projekt Planu Społeczno-Klimatycznego może ograniczyć efektywność przeciwdziałania ubóstwu transportowemu w Polsce z powodu niewystarczającego budżetu na transport drogowy i wsparcia dla technologii opartych na paliwach kopalnych. PSNM apeluje o zwiększenie środków na elektromobilność, infrastrukturę ładowania oraz wycofanie dotacji na autobusy niskoemisyjne zasilane gazem.
2 lipca 2025 roku Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności (PSNM) opublikowało komentarz do projektu Planu Społeczno-Klimatycznego (PSK), przygotowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), wskazując na jego wady, które mogą ograniczyć skuteczność w walce z ubóstwem transportowym. Plan, będący podstawą wydatkowania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK), ma wspierać transformację energetyczną w obliczu wprowadzenia systemu ETS2 w 2027 roku. Polska, jako największy beneficjent SFK, otrzyma ok. 65 mld zł w latach 2026–2032, jednak PSNM krytykuje zaproponowane priorytety i alokację środków.
Kluczowe wady projektu PSK według PSNM
Projekt PSK przewiduje 3,2 mld euro (21% budżetu SFK) na sektor transportu drogowego, co jest o 46% mniej niż na sektor budynków. Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM, podkreśla, że taka dysproporcja jest niezrozumiała, zwłaszcza w kontekście wykluczenia transportowego, które według szacunków UNICEF dotyka nawet 15 mln Polaków.
PSNM krytykuje propozycję dofinansowania autobusów niskoemisyjnych zasilanych gazem ziemnym (CNG), uznając je za niezgodne z unijnymi celami redukcji emisji o 90% do 2050 roku. Takie podejście może prowadzić do odrzucenia PSK przez Komisję Europejską, nazywając to „marnotrawieniem środków na przestarzałe technologie”.
Projekt PSK pomija wsparcie dla indywidualnego transportu drogowego, który w wielu regionach, zwłaszcza wiejskich, jest jedynym sposobem przeciwdziałania ubóstwu transportowemu. PSNM proponuje wprowadzenie programu leasingu społecznego pojazdów elektrycznych, na wzór francuskich rozwiązań, aby zwiększyć dostępność elektromobilności dla mniej zamożnych gospodarstw.
PSNM apeluje o większe środki na rozbudowę infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych w gminach poniżej 50 tys. mieszkańców, gdzie dostęp do stacji ładowania jest ograniczony (w 1/3 dużych miast liczba punktów ładowania DC nie przekracza 10). Proponuje również inwestycje w mikromobilność (rowery, hulajnogi elektryczne) oraz ciągi pieszo-rowerowe, które mogą poprawić dostępność transportową na obszarach wiejskich.
Rekomendacje PSNM
PSNM w swoim stanowisku oraz w dokumencie „White Paper” (opracowanym we współpracy z Kancelarią Maruszkin) proponuje:
- Podniesienie alokacji na sektor transportu drogowego, który wymaga większych inwestycji w obliczu wyzwań ETS2.
- Rezygnacja z dotacji na autobusy CNG na rzecz zeroemisyjnych autobusów elektrycznych lub wodorowych.
- Wprowadzenie programu umożliwiającego dostęp do samochodów elektrycznych dla osób fizycznych, szczególnie na obszarach wiejskich.
- Dofinansowanie nieogólnodostępnych stacji ładowania dla gospodarstw domowych i wspólnot mieszkaniowych oraz rozbudowa infrastruktury w mniejszych gminach.
- Inwestycje w infrastrukturę dla rowerów i hulajnóg oraz ciągi pieszo-rowerowe między miejscowościami.
Źródło: PAP
