28 maja 2025 roku Komisja Europejska przedstawiła strategię „Wybierz Europę na start i ekspansję”, mającą na celu zmniejszenie luki innowacyjnej między UE a USA. Dokument, zaprezentowany przez komisarza ds. przemysłu Stéphane’a Séjourné i komisarkę ds. badań Ekaterinę Zaharieva, zakłada ułatwienia regulacyjne, nowe źródła finansowania, wsparcie w dostępie do rynku, rozwój talentów oraz poprawę infrastruktury. Strategia, będąca częścią Kompasu Konkurencyjności, ma ujednolicić regulacje, zwiększyć dostęp do kapitału i zatrzymać europejskie „jednorożce” w UE.
Strategia opiera się na pięciu filarach, odpowiadających na główne bariery hamujące rozwój europejskich start-upów:
- Ułatwienia regulacyjne: Fragmentaryzacja prawa w 27 krajach UE utrudnia start-upom korzystanie z jednolitego rynku. KE proponuje:
- Wprowadzenie „28 reżimu” – ujednoliconego zestawu zasad dla innowacyjnych firm, harmonizującego podatki, regulacje korporacyjne i procedury administracyjne.
- Utworzenie Europejskiego Portfela Biznesowego, cyfrowej tożsamości firm, ułatwiającej załatwianie spraw urzędowych w całej UE.
- Zwiększenie finansowania: Europa ma tylko 5 procent globalnego rynku venture capital, w porównaniu do 52 procent USA i 40 procent Chin. Aby wypełnić lukę:
- Powstanie Scaleup Europe Fund, publiczno-prywatny fundusz (min. 10 miliardów euro) wspierający scale-upy w deep tech.
- Europejski Pakt Inwestycji Innowacyjnych zmobilizuje instytucjonalnych inwestorów, takich jak fundusze emerytalne, do wsparcia start-upów.
- Uproszczenie i rozszerzenie Europejskiego Funduszu Innowacji (EIC), z budżetem 1,4 miliarda euro w 2025 roku na technologie strategiczne.
- Dostęp do rynku: Tylko 30 procent patentów z europejskich uczelni jest komercjalizowanych, wobec 50 procent w USA. KE planuje:
- Wzmocnienie współpracy międzynarodowej uniwersytetów, obniżając koszty licencji.
- Reformę zamówień publicznych, dostosowując je do potrzeb start-upów (np. poprzez piaskownice regulacyjne i innowacyjne przetargi).
- Wsparcie w dostępie do danych i infrastruktury badawczej, np. poprzez GenAI4EU dla AI.
- Rozwój talentów: Europa traci talenty na rzecz USA z powodu wyższych płac i lepszych możliwości finansowania. Strategia obejmuje:
- Inicjatywę Blue Carpet, oferującą szybkie wizy dla założycieli spoza UE, reformę opodatkowania opcji na akcje i edukację przedsiębiorczą.
- Szkolenie 1 miliona osób w deep tech do 2027 roku i programy dla kobiet (np. Women2Invest, 131 stażystek w VC w 2024–2025).
- Harmonizację uznawania zawodów badawczych w UE.
- Infrastruktura i usługi: Start-upy borykają się z ograniczonym dostępem do obiektów testowych i superkomputerów. KE proponuje:
- Rozwój Technology Infrastructures (TI), takich jak test beds i living labs, z lepszym dostępem dla MŚP.
- Inwestycje w superkomputery (EuroHPC) i przestrzenie danych (Data Act).
Choć UE przewyższa USA pod względem liczby nowych start-upów (35 tysięcy early-stage w 2024 roku), tylko 8 procent globalnych scale-upów działa w Europie, wobec 60 procent w Ameryce Północnej. W ciągu ostatnich 15 lat 30 procent europejskich „jednorożców” (firm wycenianych na ≥1 miliard USD) przeniosło się poza UE, głównie do USA, z powodu braku kapitału i regulacyjnej fragmentacji.
– Różnica w wynikach gospodarczych Europy i Stanów Zjednoczonych dotyczy głównie sektora zaawansowanych technologii. USA radzą sobie lepiej, bo są lepsi w innowacjach – zaznaczył Sejourne na konferencji prasowej.
Europa inwestuje w R&D tylko 2,3 procent PKB, wobec 3,5 procent w USA (dane za 2023 rok). Luka finansowa jest widoczna w venture capital: w 2024 roku UE przyciągnęła 45 miliardów USD, wobec 180 miliardów USD w USA. Raport Draghiego z 2024 roku szacuje, że brak innowacji może kosztować Europę 2–4 biliony euro wartości dodanej rocznie do 2040 roku.
Źródła: PAP / Komisja Europejska
