Komisja Europejska zatwierdziła trzeci wniosek Polski o płatność z Krajowego Planu Odbudowy i przekazała 6,2 mld euro, które mają zostać zainwestowane w edukację, cyfryzację, czystą energię i transport. To kolejny krok w realizacji reform i inwestycji w ramach KPO, który pozwala Polsce przyspieszyć modernizację kraju i wspiera rozwój infrastruktury oraz innowacji.

• KE pozytywnie oceniła realizację 30 kamieni milowych i 14 wartości docelowych, co pozwoliło na wypłatę 6,2 mld euro w ramach trzeciego wniosku KPO.
• Środki zostaną przeznaczone m.in. na modernizację systemów grzewczych, rozwój sieci energii odnawialnej, inwestycje w morską energetykę wiatrową i technologie wodorowe.
• Polska musi wdrożyć standardy jakości opieki nad dziećmi, rozwijać technologie 5G oraz inwestować w bezpieczeństwo infrastruktury drogowej.
• Z poprzednich trzech wniosków Polska otrzymała już 67 mld zł, w tym 27 mld zł w kwietniu 2024 i 40 mld zł w grudniu 2024 roku.
• Rząd planuje kolejne zmiany w KPO, w tym zniesienie opłat za użytkowanie samochodów spalinowych oraz zmniejszenie puli pożyczek o 21,5 mld zł, przy jednoczesnym wsparciu dla biometanu, kogeneracji i integracji rynku energii.

Komisja Europejska ogłosiła, że Polska otrzyma 6,2 miliarda euro w ramach trzeciego wniosku o płatność z Krajowego Planu Odbudowy, co w przeliczeniu daje około 26 miliardów złotych. Pieniądze te mają trafić do inwestycji i reform, które mają poprawić funkcjonowanie różnych sektorów w Polsce, w tym edukacji, transportu, energetyki i cyfryzacji. W praktyce oznacza to m.in. wsparcie szkół, rozwój infrastruktury transportowej, modernizację źródeł energii i przyspieszenie wprowadzania nowoczesnych rozwiązań cyfrowych w administracji i przedsiębiorstwach.

Komisja sprawdziła, że Polska zrealizowała 30 z 54 zaplanowanych reform oraz 14 z 54 inwestycji przewidzianych w KPO i uznała te postępy za wystarczające do przyznania środków. Każda reforma i inwestycja w planie KPO ma jasno określone cele, tzw. kamienie milowe i wartości docelowe, które pokazują, że środki są wykorzystywane zgodnie z planem i przynoszą konkretne efekty.

Dzięki tym środkom możliwe będzie np. wyposażenie szkół w nowoczesny sprzęt komputerowy, poprawa jakości nauczania poprzez programy cyfrowe, budowa lub modernizacja dróg i kolei, a także inwestycje w czyste źródła energii, takie jak fotowoltaika czy modernizacja sieci energetycznej. Projekty te mają nie tylko zwiększyć dostępność i jakość usług publicznych, ale też ułatwić funkcjonowanie firm, wspierając rozwój gospodarczy i cyfrową transformację kraju.

Środki mogą trafić pod koniec roku

Bruksela może przelać pieniądze do Warszawy dopiero po tym, jak działający przy Komisji Europejskiej specjalny komitet, złożony z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich, wyda swoją opinię na temat polskiego wniosku. Na wydanie tej opinii komitet ma miesiąc, po czym środki będą mogły trafić do Polski.

Z nowej transzy 6,2 miliarda euro znacząca część zostanie przeznaczona na modernizację systemów grzewczych w budynkach mieszkalnych, zarówno jednorodzinnych, jak i wielorodzinnych. Oznacza to m.in. wymianę starych pieców, kotłów i instalacji grzewczych na nowocześniejsze, bardziej energooszczędne i przyjazne dla środowiska, co pozwoli zmniejszyć zużycie energii i emisję zanieczyszczeń.

Kolejny kierunek inwestycji to ułatwienie integracji sieci energii odnawialnej. Polska ma wprowadzić przepisy, które pozwolą na łatwiejsze łączenie kabli i przesył energii z różnych źródeł OZE, co poprawi efektywność systemu i umożliwi lepsze wykorzystanie energii pochodzącej z wiatru czy słońca.

W związku z nowymi funduszami w miastach o wysokim stopniu zanieczyszczenia powstaną obowiązkowe strefy niskoemisyjne. Oznacza to, że w określonych obszarach będzie ograniczony ruch pojazdów najbardziej zanieczyszczających powietrze, co poprawi jakość powietrza i zmniejszy negatywny wpływ transportu na zdrowie mieszkańców.

Dodatkowo środki mają wspierać rozwój morskiej energetyki wiatrowej, czyli budowę farm wiatrowych na Bałtyku, które pozwolą wytwarzać dużą ilość czystej energii. Część funduszy zostanie też przeznaczona na wspieranie innowacji związanych z wodorem – powstanie infrastruktura i regulacje sprzyjające wprowadzaniu technologii wodorowych w energetyce, przemyśle i transporcie.

KE ma wymagania

W ramach otrzymanej transzy z Krajowego Planu Odbudowy Polska będzie musiała wprowadzić standardy jakości opieki nad dziećmi poniżej trzeciego roku życia, a także zagwarantować długoterminowe finansowanie takich usług. Oznacza to między innymi stworzenie stabilnego systemu przedszkoli i żłobków, w którym dzieci będą mogły otrzymać opiekę na odpowiednim poziomie, a rodzice będą mogli liczyć na przewidywalność kosztów i dostępność miejsc.

Komisja Europejska wskazała również, że w związku z trzecią płatnością konieczne będzie uproszczenie procedur wprowadzania technologii 5G. Chodzi o usunięcie barier regulacyjnych i logistycznych, które dotychczas opóźniały budowę sieci, tak aby operatorzy mogli szybciej rozwijać infrastrukturę i zapewnić dostęp do nowoczesnych usług telekomunikacyjnych dla mieszkańców i przedsiębiorstw.

Dodatkowo część funduszy zostanie przeznaczona na modernizację infrastruktury drogowej. Celem jest poprawa bezpieczeństwa na drogach, zmniejszenie liczby wypadków i zapewnienie lepszych warunków dla kierowców, pieszych i rowerzystów. Inwestycje mogą obejmować przebudowę skrzyżowań, budowę dróg ekspresowych i obwodnic, a także wdrażanie nowoczesnych systemów zarządzania ruchem.

Dotychczas Polska z trzech wcześniejszych wniosków o płatność otrzymała łącznie 67 miliardów złotych – 27 miliardów w kwietniu 2024 roku i 40 miliardów w grudniu 2024 roku. Kolejny, czwarty wniosek o płatność będzie mógł zostać złożony dopiero po zakończeniu procesu zmian w polskim KPO, który rząd rozpoczął pod koniec września bieżącego roku. Zgodnie z zasadami KPO, kraje członkowskie mogą składać wnioski o płatność dwa razy w roku, co pozwala na systematyczne monitorowanie postępów w realizacji reform i inwestycji.

KPO przewiduje zniesienie opłat za samochody spalinowe

Nowa propozycja polskiej rewizji Krajowego Planu Odbudowy przewiduje przede wszystkim zniesienie planowanych opłat związanych z samochodami spalinowymi. Chodzi zarówno o opłatę rejestracyjną, którą mieli płacić właściciele aut prywatnych, jak i cykliczną opłatę środowiskową dla przedsiębiorców posiadających floty pojazdów spalinowych. Te przepisy miały wejść w życie w przyszłym roku, jednak rząd w rozmowach z Komisją Europejską proponuje ich wycofanie.

W zamian Polska chce wprowadzić ułatwienia dla produkcji biometanu i przesyłu biogazu, co oznacza wspieranie wytwarzania i transportu paliw odnawialnych pochodzących z odpadów rolniczych czy komunalnych. Dodatkowo planowane są rozwiązania w zakresie kogeneracji, czyli równoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, co zwiększa efektywność energetyczną i obniża emisje. Polska zamierza również dołączyć do unijnych mechanizmów tworzących wspólny rynek bilansowania energii, co pozwala lepiej zarządzać nadwyżkami i niedoborami w systemie energetycznym oraz zwiększa stabilność dostaw prądu.

Kolejnym punktem rewizji jest zmniejszenie puli pożyczek o 21,5 miliarda złotych, czyli 5,1 miliarda euro. Chodzi o ograniczenie ryzyka, że środki pożyczkowe, które mogłyby pozostać niewykorzystane do zakończenia realizacji KPO w sierpniu 2026 roku, obciążą państwowy budżet i zwiększą potrzeby pożyczkowe kraju.

Dotychczas polski plan KPO był zmieniany trzykrotnie. Pierwsza rewizja została zaakceptowana przez Komisję Europejską w listopadzie 2023 roku, druga w lipcu 2024 roku, a trzecia w czerwcu bieżącego roku. Ostatnia z tych rewizji wprowadzała przede wszystkim Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności, a także wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy, która miała zastąpić system oskładkowania umów zlecenia, dając lepszą ochronę pracownikom i skuteczniejsze kontrole.