Minister energii przedstawił nową wersję ustawy górniczej, w której pracownicy Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW) zostaną objęci świadczeniami osłonowymi w ramach Nowego Mechanizmu Wsparcia. Projekt noweli przewiduje również odprawy pieniężne i urlopy górnicze dla pracowników sektora oraz ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.

• Nowy projekt ustawy górniczej obejmuje pracowników JSW świadczeniami osłonowymi, realizując jeden z punktów umowy społecznej.
• Aby otrzymać świadczenia, pracownik musi być zatrudniony w zakładzie górniczym należącym do przedsiębiorstwa górniczego (PGG, PKW, Węglokoks, JSW, LW Bogdanka, SRK).
• Ustawa przewiduje wejście w życie z dniem 1 stycznia 2026 r., co umożliwia lepsze rozliczenie dotacji budżetowych.
• Jednorazowa odprawa pieniężna wynosi 170 000 zł i jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.
• Szacowany koszt świadczeń osłonowych w latach 2026–2035 to 11,37 mld zł; z urlopów górniczych skorzysta około 3,500 osób, a z urlopów dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla 240 osób.

Minister energii wyjaśnił w piśmie do sekretarz Rady Ministrów, że objęcie pracowników zakładów górniczych należących do Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW) świadczeniami osłonowymi stanowi realizację jednego z punktów tzw. umowy społecznej. Nowy projekt tzw. ustawy górniczej, który ma być rozpatrywany na posiedzeniu rządu we wtorek, precyzuje zasady przyznawania takich świadczeń.

Zgodnie z projektem, aby pracownik mógł uzyskać świadczenia osłonowe, musi być zatrudniony w zakładzie górniczym należącym do przedsiębiorstwa górniczego, a nie w dowolnym zakładzie górniczym. Minister energii wskazał, że w rozumieniu przepisów przedsiębiorstwami górniczymi są aktualnie: Polska Grupa Górnicza S.A. (PGG), Polska Kopalnia Węgla S.A. (PKW), Węglokoks Kraj S.A., JSW S.A., Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. oraz Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. (SRK), przy czym SRK nie posiada już żadnego zakładu górniczego. Warunkiem wypłaty świadczeń pozostaje objęcie danego przedsiębiorstwa górniczego systemem wsparcia, aktualnie dotyczącym PGG, PKW i Węglokoks Kraj.

Dodatkowo nowy projekt ustawy przewiduje, że przepisy wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2026 r., a nie – jak dotychczas – po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wyznaczenie tego terminu ma związek z zasadami rozliczania dotacji z budżetu państwa, które co do zasady odbywają się w ramach roku budżetowego. Zdaniem resortu przyjęcie daty 1 stycznia 2026 r. jest optymalne dla prawidłowego rozliczenia środków pomocowych, które będą udzielane m.in. w formie dotacji.

Projekt umożliwi stopniową likwidację zakładów górniczych

Z dokumentów przygotowanych przez Ministerstwo Energii wynika, że projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma umożliwić spółkom objętym systemem wsparcia przeprowadzenie stopniowej likwidacji zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny oraz wypłatę świadczeń socjalnych pracownikom tych zakładów, co w aktualnym stanie prawnym de facto nie jest możliwe.

Jednocześnie zaznaczono, że w przypadku Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. nie przewiduje się wygaszania działalności wydobywczej węgla kamiennego. Spółka ta koncentruje się głównie na wydobyciu węgla koksującego, który jest strategicznym surowcem niezbędnym do produkcji stali, a nie węgla energetycznego służącego do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Minister Motyka podkreślił jednocześnie potrzebę restrukturyzacji JSW.

Projekt przewiduje również jednorazowe odprawy pieniężne dla pracowników w wysokości 170 000 zł, które – podobnie jak odprawy wypłacane przez SRK S.A. – są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Według Oceny Skutków Regulacji (OSR) z 23 października 2025 roku, w 2026 r. łączne wydatki budżetu państwa związane z nową ustawą górniczą mają wynieść około 2,63 mld zł, a w 2027 r. – 1,92 mld zł. Łącznie w latach 2026–2035 koszt dla budżetu szacowany jest na 11,37 mld zł.

Środki te będą przeznaczone przede wszystkim na wypłaty świadczeń osłonowych, takich jak urlopy górnicze, urlopy dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla oraz jednorazowe odprawy pieniężne, a także na dotacje budżetowe i skarbowe papiery wartościowe na likwidację zakładów górniczych. Szacuje się, że z urlopu górniczego skorzysta 3 500 osób, a z urlopu dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla – 240 osób. W ramach JSW S.A. z urlopu górniczego skorzysta 3 011 osób, a z urlopu dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla – 103 osoby. Średnia wysokość świadczenia wypłacanego w okresie korzystania z urlopów wyniesie odpowiednio ok. 12 547,30 zł i 11 159,41 zł.

Projekt dziś trafi pod obrady Rady Ministrów

Wiceminister energii Konrad Wojnarowski poinformował w poniedziałek, że projekt nowelizacji ustawy górniczej trafi we wtorek pod obrady Rady Ministrów.

Wcześniej minister energii Miłosz Motyka wpisał Jastrzębską Spółkę Węglową (JSW) do objęcia Nowym Mechanizmem Wsparcia w ramach projektu noweli. Dzięki temu pracownicy JSW zostaną objęci regulacjami dotyczącymi świadczeń osłonowych, w tym urlopów górniczych i jednorazowych odpraw pieniężnych.

Z wcześniejszych dokumentów Ministerstwa Energii wynika, że w przyszłości podobnym systemem wsparcia mogłaby zostać objęta również kopalnia Bogdanka, co wskazuje na możliwość rozszerzenia programu wsparcia na kolejne przedsiębiorstwa górnicze.

Źródło: PAP, Ministerstwo Energii