Polska zajęła 35. miejsce na 38 krajów w rankingu konkurencyjności podatkowej Tax Foundation 2025, spadając o cztery pozycje w porównaniu z rokiem ubiegłym. Największy regres odnotowano w kategorii podatków dochodowych od osób fizycznych – aż o 24 miejsca. Eksperci wskazują, że ranking uwypukla strukturalne słabości systemu podatkowego.

• Tax Foundation opublikowała raport „International Tax Competitiveness Index 2025”. Polska zajęła 35. miejsce na 38 państw OECD, spadając z pozycji 31. zajmowanej w 2024 r.
• Najwyższą pozycję – 25. miejsce – Polska osiągnęła dekadę temu, jednak od tego czasu systematycznie traci w zestawieniu.
• Ranking mierzy neutralność i konkurencyjność systemów podatkowych, oceniając m.in. opodatkowanie dochodów osobistych, firm, konsumpcji, majątku i działalności międzynarodowej.
• Główne przyczyny słabego wyniku to:
  – niski, 46-procentowy udział bazy podatkowej VAT w konsumpcji z powodu licznych zwolnień i obniżonych stawek,
  – wysoki limit zwolnienia z VAT (200 tys. zł) – wyższy niż średnia w OECD,
  – rozbudowane obciążenia podatkowe od majątku, m.in. w ramach podatku od czynności cywilnoprawnych.
• W zakresie CIT Polska zajęła 14. miejsce (rok wcześniej 12.), przy czym słabo oceniono ograniczone możliwości rozliczania strat i długie okresy amortyzacji.

Polska w najnowszej edycji „International Tax Competitiveness Index 2025” – rankingu konkurencyjności systemów podatkowych publikowanego corocznie przez amerykański think tank Tax Foundation – znalazła się na jednym z ostatnich miejsc. Nasz kraj uplasował się na 35. pozycji spośród 38 państw OECD, co oznacza spadek o cztery miejsca w stosunku do ubiegłego roku. Szczególnie niepokojący jest fakt, że w kategorii podatków dochodowych od osób fizycznych (PIT) Polska zaliczyła dramatyczny spadek aż o 24 pozycje, co plasuje nas w gronie najmniej konkurencyjnych państw pod względem obciążeń podatkowych wobec pracowników i przedsiębiorców.

Dla porównania – w 2024 roku Polska zajmowała 31. miejsce, a najlepszy wynik w historii – 25. pozycję – osiągnęła dokładnie dekadę temu. Od tego czasu system podatkowy w naszym kraju konsekwentnie traci na przejrzystości, stabilności i konkurencyjności.

Czym jest ranking konkurencyjności podatkowej?

International Tax Competitiveness Index to opracowanie, które od ponad dziesięciu lat stanowi jedno z najważniejszych porównań międzynarodowych systemów podatkowych w krajach OECD. Ranking analizuje, w jakim stopniu systemy podatkowe poszczególnych państw są przyjazne inwestorom, neutralne wobec decyzji gospodarczych oraz konkurencyjne na tle innych gospodarek.

Autorzy raportu oceniają pięć głównych obszarów polityki podatkowej:

• Opodatkowanie dochodów osób fizycznych (PIT) wraz z obciążeniami składkowymi,
• Opodatkowanie dochodów osób prawnych (CIT), Opodatkowanie konsumpcji (m.in. podatki VAT i akcyzy),
• Opodatkowanie majątku,
• Opodatkowanie działalności międzynarodowej (m.in. polityka wobec zagranicznych inwestorów i transferów kapitału).

Według Tax Foundation kraje o bardziej przejrzystym i prostym systemie podatkowym, z umiarkowanymi stawkami i mniejszą liczbą wyjątków, charakteryzują się większą konkurencyjnością gospodarczą. W przeciwieństwie do tego, państwa o systemach niestabilnych, skomplikowanych i często nowelizowanych — takich jak Polska — tracą w oczach inwestorów i przedsiębiorców.

Polska na tle innych krajów OECD

W tegorocznej edycji rankingu liderami pozostały Estonia, Łotwa i Nowa Zelandia, których systemy uznawane są za najbardziej przejrzyste i przyjazne biznesowi. Na przeciwnym biegunie znalazły się Włochy, Meksyk i Polska, które – według autorów raportu – charakteryzują się nadmierną biurokracją, wysokimi stawkami efektywnego opodatkowania pracy oraz częstymi zmianami przepisów.

Eksperci zwracają uwagę, że w przypadku Polski niski wynik w kategorii podatków od osób fizycznych to efekt m.in. częstych nowelizacji Polskiego Ładu, złożonego systemu ulg i wyjątków, a także niejasnych zasad rozliczania składek zdrowotnych i społecznych. Pogorszyła się również ocena dotycząca podatków majątkowych oraz podatków konsumpcyjnych, w tym VAT-u, który – mimo stosunkowo wysokiej stawki – pozostaje jednym z najbardziej skomplikowanych w UE.

Czemu Polska ma tak słabe wyniki?

Jak podkreślają autorzy raportu „International Tax Competitiveness Index 2025”, słaba pozycja Polski w tegorocznym zestawieniu wynika z szeregu strukturalnych problemów w krajowym systemie podatkowym. Największe zastrzeżenia Tax Foundation budzi sposób funkcjonowania podatku od towarów i usług (VAT), który – mimo wysokiej nominalnej stawki – pozostaje mało efektywny.

Według analizy think tanku, udział bazy podatkowej VAT w całkowitej konsumpcji w Polsce wynosi zaledwie 46%, co jest jednym z najniższych wyników wśród państw OECD. Oznacza to, że niemal połowa konsumpcji w Polsce nie jest w praktyce objęta tym podatkiem. Jak wskazują autorzy, jest to efekt licznych zwolnień, obniżonych stawek i wyjątków, które znacząco zawężają bazę opodatkowania.

Tax Foundation zwraca także uwagę na relatywnie wysoki limit przychodów uprawniający przedsiębiorców do zwolnienia z VAT, który w Polsce wynosi 200 tys. zł rocznie. To równowartość około 1,5-krotności średniego limitu w krajach OECD, co – zdaniem ekspertów – zniechęca część firm do przechodzenia do pełnego systemu VAT i sprzyja segmentacji rynku.

Niska konkurencyjność podatków majątkowych

Nie lepiej wygląda sytuacja w obszarze podatków majątkowych. Polska od dekady utrzymuje się na 28. miejscu spośród 38 państw OECD, co pokazuje, że mimo upływu lat nie wprowadzono istotnych reform poprawiających tę część systemu fiskalnego.

Think tank wskazuje, że nasz kraj charakteryzuje się wysokim poziomem obciążeń nakładanych zarówno na posiadanie, jak i transfer majątku. Dotyczy to w szczególności podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), którego konstrukcja w niektórych przypadkach ogranicza obrót gospodarczy. Problemem pozostają także nieefektywne rozwiązania dotyczące podatków od nieruchomości i spadków, a także brak spójnej polityki w tym zakresie między samorządami.

Nieco lepiej wypadła Polska w kategorii podatków dochodowych od osób prawnych (CIT), gdzie uplasowała się na 14. miejscu, choć rok wcześniej zajmowała 12. pozycję. To wciąż przyzwoity wynik, jednak autorzy raportu zwracają uwagę na szereg problemów, które obniżają atrakcyjność Polski dla inwestorów.

Wśród głównych słabości wymieniają m.in.:

• ograniczone możliwości rozliczania strat podatkowych w czasie, co utrudnia działalność firm w okresach przejściowych lub kryzysowych,
• długie okresy amortyzacji środków trwałych, które zniechęcają do inwestycji w nowe technologie i środki produkcji,
• ulgi podatkowe faworyzujące wybrane branże, co może prowadzić do zaburzenia konkurencji i tworzenia nierówności między przedsiębiorstwami.

Dodatkowym czynnikiem, który wpłynął na spadek Polski w rankingu, było wprowadzenie krajowego minimalnego podatku dochodowego. To rozwiązanie, które – jak zauważa Tax Foundation – uderza w przedsiębiorstwa o niskiej rentowności lub ponoszące straty, a tym samym zniechęca do inwestycji i ekspansji w okresach słabszej koniunktury.

Źródło: Tax Foundation