Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) z zaniepokojeniem odniosła się do wyników kontroli UOKiK, Inspekcji Handlowej i Krajowej Administracji Skarbowej, które ujawniły poważne nieprawidłowości w dokumentacji importowanych pomp ciepła. Organizacja popiera działania organów, uznając je za kluczowe dla przywrócenia przejrzystości i zaufania na rynku urządzeń grzewczych, oraz apeluje o natychmiastowy audyt listy ZUM w programie „Czyste Powietrze”.

• PORT PC poinformowała, że 94% skontrolowanych na granicy modeli pomp ciepła wykazało istotne błędy formalne, w tym brak kart informacyjnych, błędne deklaracje zgodności UE i niepoprawne etykiety energetyczne.
• Organizacja poparła działania UOKiK, IH i KAS, uznając je za pierwszy w Polsce skuteczny krok w egzekwowaniu przepisów unijnych dotyczących efektywności energetycznej i etykietowania produktów.
• PORT PC podkreśliła, że problem dotyczy nie tylko importu, ale również systemu dopuszczania urządzeń do dotacji w programie „Czyste Powietrze”, gdzie wiele produktów nie jest wpisanych do obowiązkowej bazy EPREL.
• Organizacja zaapelowała o pilny audyt listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), aby usunąć z niej urządzenia niespełniające wymogów prawa unijnego oraz o ścisłą współpracę MKiŚ, NFOŚiGW i organów kontrolnych.
• PORT PC rekomenduje natychmiastowe usunięcie z listy ZUM urządzeń bez wpisu do EPREL, przeprowadzenie kampanii edukacyjnej oraz przywrócenie współpracy między instytucjami a branżą dla zwiększenia przejrzystości rynku.

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) z zaniepokojeniem, ale i aprobatą przyjęła wyniki kontroli przeprowadzonej przez UOKiK, Inspekcję Handlową oraz Krajową Administrację Skarbową, opublikowane 24 października 2025 roku. Kontrola dotyczyła importowanych urządzeń grzewczych, w tym przede wszystkim pompy ciepła, i miała na celu sprawdzenie zgodności formalnej i technicznej z wymogami UE.

Z raportu wynika, że aż 94% skontrolowanych modeli pomp ciepła wykazywało istotne nieprawidłowości: brak lub błędne karty informacyjne, nieprawidłowo sporządzone deklaracje zgodności UE, błędy w etykietach efektywności energetycznej i dokumentacji technicznej. PORT PC podkreśla, że problem dotyczy nie tylko importu, lecz całego systemu weryfikacji urządzeń grzewczych, które trafiają do programów dofinansowania, takich jak „Czyste Powietrze”.

Wyniki kontroli potwierdziły wcześniejsze uwagi PORT PC, zwłaszcza w zakresie braku wpisu wielu urządzeń do obowiązkowej bazy EPREL, mimo że znalazły się one na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) w programie „Czyste Powietrze”. Duża część zatrzymanych pomp ciepła nie była formalnie dopuszczona do obrotu na terenie UE, co pokazuje potrzebę pilnej weryfikacji listy ZUM pod kątem przestrzegania obowiązków unijnych.

PORT PC jednoznacznie popiera działania kontrolne, uznając je za precedensowe w egzekwowaniu przepisów UEdotyczących efektywności energetycznej i etykietowania produktów. Po raz pierwszy w Polsce kontrola objęła zgodność urządzeń grzewczych z obowiązkiem wpisu do bazy EPREL, co stanowi ważny krok w kierunku skutecznego nadzoru rynku, którego od lat domagają się branżowe organizacje.

Organizacja podkreśla, że takie działania przywracają przejrzystość i zaufanie w sektorze, chronią konsumentów i wspierają rozwój technologii grzewczych zgodnych z europejskimi standardami efektywności energetycznej.

Jak podkreśla Paweł Lachman, prezes zarządu PORT PC − Skuteczny nadzór rynku i równe zasady dla wszystkich producentów są fundamentem zdrowego rozwoju branży. Uczciwi przedsiębiorcy muszą mieć pewność, że rynek chroni tych, którzy działają zgodnie z prawem i standardami obowiązującymi w całej Unii Europejskiej.

Kluczowe problemy

Wpis do bazy EPREL (European Product Database for Energy Labelling) jest w UE obowiązkowy dla wszystkich urządzeń objętych etykietowaniem energetycznym i stanowi warunek niezbędny do legalnego wprowadzenia produktu grzewczego na rynek. Dotyczy to m.in. kotłów na pellet, kotłów elektrycznych oraz pomp ciepła. Brak takiego wpisu oznacza, że produkt nie spełnia wymogów prawa unijnego, nie może być oferowany ani sprzedawany w UE ani objęty krajowymi programami wsparcia, takimi jak „Czyste Powietrze”.

W Polsce obowiązek wpisu do EPREL nie był dotychczas skutecznie egzekwowany. Już na początku 2025 r. trzy organizacje branżowe – PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska – alarmowały Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), że znacząca część urządzeń z listy ZUM nie została wpisana do bazy. W przypadku kotłów na biomasę dotyczyło to około 60% urządzeń, a w przypadku pomp ciepła – około 50%. Organizacje postulowały wprowadzenie miesięcznego obowiązku weryfikacji wpisów EPREL dla urządzeń już znajdujących się na liście ZUM, jednak MKiŚ opóźniło realizację tego obowiązku do 15 grudnia 2025 r.

Systematyczną weryfikację nowych wpisów do bazy EPREL dla urządzeń dodawanych do listy ZUM operator programu rozpoczął dopiero od maja 2024 r. W efekcie, do tego momentu na listę ZUM mogły trafiać urządzenia niewpisane do EPREL, czyli formalnie niedopuszczone do obrotu w UE. Wyniki kontroli UOKiK, Inspekcji Handlowej i KASpotwierdzają, że brak wcześniejszej weryfikacji oraz skutecznych kontroli granicznych umożliwił obecność w obrocie produktów niezgodnych z prawem.

Wprowadzenie wymogu wpisu do bazy EPREL ujawniło skalę wcześniejszych nieprawidłowości. W 2025 roku, po narzuceniu obowiązku weryfikacji wpisów, liczba kotłów na biomasę w europejskiej bazie wzrosła z około 2200 do ponad 4500 urządzeń. Tak gwałtowny wzrost pokazuje, że przez długi czas na listę ZUM trafiały produkty niespełniające wymogów prawa unijnego i formalnie niedopuszczone do obrotu, co jednocześnie potwierdza zasadność działań organizacji branżowych i interwencji kontrolnych.

Rekomendacje organizacji

PORT PC, kierując się ochroną interesów konsumentów i beneficjentów programów wsparcia, apeluje o natychmiastowe działania w trzech kluczowych obszarach:

1. Kontrola całej listy ZUM – obejmująca zarówno nowe, jak i już wpisane urządzenia grzewcze w programie „Czyste Powietrze”, w celu weryfikacji, czy zostały zarejestrowane w bazie EPREL oraz czy dane produktowe odpowiadają informacjom w tej bazie.
2. Współpraca instytucji publicznych – ścisłe działanie MKiŚ oraz NFOŚiGW wraz z UOKiK, Inspekcją Handlową i KAS w celu eliminacji z dofinansowań urządzeń niespełniających wymogów prawnych, takich jak np. kotły na pellet z rusztem awaryjnym, które nie spełniają obowiązujących standardów.
3. Wdrożenie skutecznych mechanizmów nadzoru rynku – mających na celu uniemożliwienie dopuszczania do dotacji urządzeń niezgodnych z prawem UE. PORT PC podkreśla, że środki publiczne powinny wspierać wyłącznie urządzenia legalne, bezpieczne i zgodne z normami jakości, aby beneficjenci mieli gwarancję bezpieczeństwa i zgodności zakupionych produktów.

Dodatkowo PORT PC rekomenduje:

• Usunięcie z listy ZUM wszystkich urządzeń niewpisanych do bazy EPREL lub tych, dla których podano nieaktualne bądź błędne dane, np. przypisując urządzeniom klasy energetyczne, których formalnie nie posiadają.
• Kampanię edukacyjną dla instalatorów i klientów, wyjaśniającą znaczenie wpisu do bazy EPREL jako warunku legalności sprzedaży i bezpieczeństwa zakupu.
• Wznowienie współpracy między MKiŚ, NFOŚiGW, IOŚ-PIB a organizacjami branżowymi, aby przywrócić przejrzystość i zaufanie do polskiego rynku urządzeń grzewczych.

Źródło: PORT PC