Według raportu World Weather Attribution (WWA), fala ciepła w maju spowodowała, że lód na Grenlandii topniał 17 razy szybciej niż średnia historyczna, znacząco przyspieszając wzrost poziomu mórz. Na Islandii odnotowano rekordowe temperatury, z 94 procent stacji meteorologicznych rejestrujących nowe maksima, a wschodnia Grenlandia była o 3,9°C cieplejsza niż w epoce preindustrialnej. Maj 2025 był drugim najcieplejszym w historii, z globalną temperaturą o 1,4°C wyższą niż przed epoką przemysłową, co podkreśla pilną potrzebę działań klimatycznych.
Raport WWA wskazuje, że majowa fala ciepła w Arktyce, obejmująca Grenlandię i Islandię, dramatycznie przyspieszyła topnienie lądolodu grenlandzkiego.
– Wpływ topnienia lądolodu grenlandzkiego na wzrost poziomu wód morskich jest w związku z tą falą ciepła większy, niż był kiedykolwiek – stwierdziła Friederike Otto, współautorka raportu i profesor nauk o klimacie w Imperial College London.
Lód topniał 17 razy szybciej niż średnia z lat 1991–2020, co WWA przypisuje antropogenicznemu ociepleniu klimatu. „Bez zmian klimatycznych byłoby to niemożliwe” – dodała Otto. Wschodnia Grenlandia w najcieplejszym dniu była o 3,9°C cieplejsza niż w epoce preindustrialnej (1850–1900).
15 maja temperatura przekroczyła 26°C, co było rekordem dla maja na tej subarktycznej wyspie. 94 procent stacji meteorologicznych odnotowało nowe maksima, z temperaturami o 13°C wyższymi od średnich minimalnych z lat 1991–2020.
WWA szacuje, że takie fale ciepła mogą powracać co 100 lat w obecnym klimacie, ale ich intensywność rośnie z powodu ocieplenia.
Program Copernicus (C3S) poinformował, że maj 2025 roku był drugim najcieplejszym w historii, z globalną temperaturą o 1,4°C wyższą niż w epoce preindustrialnej. Był to pierwszy miesiąc od 22, w którym średnia temperatura nie przekroczyła progu 1,5°C, ale dyrektor C3S, Carlo Buontempo, ostrzegł: „Spodziewamy się, że próg 1,5°C zostanie ponownie przekroczony w najbliższej przyszłości”.
Arktyka, według badania z 2022 roku w „Nature”, ociepla się czterokrotnie szybciej niż reszta świata od 1979 roku, co czyni Grenlandię kluczowym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Lądolód grenlandzki, pokrywający 80 procent wyspy, zawiera dość lodu, by podnieść poziom mórz o 7,4 metra, jeśli stopnieje całkowicie.
Skutki topnienia
Przyspieszone topnienie w maju zwiększyło wkład Grenlandii w globalny wzrost poziomu mórz. W 2024 roku lądolód stracił 55 ± 35 Gt lodu, najmniej od 2013 roku, dzięki obfitym opadom śniegu, ale maj 2025 pokazuje, że ekstremalne wydarzenia mogą gwałtownie zmieniać bilans. Dla rdzennych mieszkańców Grenlandii topnienie lodu utrudnia tradycyjne polowania na lodzie, zagrażając ich środkom utrzymania. „Warunki polowania zmieniają się, co zagraża tradycyjnemu sposobowi życia” – podała WWA.
Infrastruktura na Grenlandii i Islandii, zaprojektowana na zimne warunki, jest podatna na uszkodzenia przez powodzie wywołane topnieniem. „W okresach ciepłych topnienie lodu może powodować podtopienia i niszczyć drogi” – podkreśliła WWA. Wpływ świeżiej wody z topniejącego lodu na cyrkulację oceaniczną, jak Atlantyk Meridionalny Prąd Zwalniający (AMOC), budzi obawy. Badanie z 2024 roku w „Nature” wykazało, że Grenlandia traci 30 milionów ton lodu na godzinę, o 20 procent więcej niż wcześniej szacowano, co może destabilizować AMOC, wpływając na globalne wzorce pogodowe.
Przyczyny fali ciepła
Fala ciepła w maju 2025 roku wynikała z antycyklonicznych mas powietrza, które przyniosły stagnację ciepłego powietrza, zwiększoną radiację słoneczną i obniżony albedo (odbijalność promieniowania). „Te wzorce atmosferyczne utrzymują ciepło nad Grenlandią, przyspieszając topnienie” – wyjaśnili badacze z Uniwersytetu Barcelony w odniesieniu do podobnych wydarzeń.
Źródło: PAP / WWA
