Kraków wprowadza Strefę Czystego Transportu (SCT) od 1 stycznia 2026 roku, obejmującą obszar wewnątrz IV obwodnicy. Mieszkańcy będą zwolnieni z ograniczeń dla wcześniej zarejestrowanych pojazdów, a przyjezdni zapłacą za wjazd autami niespełniającymi norm Euro 4 (benzyna/LPG) lub Euro 6 (diesel). Polski Alarm Smogowy popiera decyzję, ale krytykuje opóźnienie efektów przez wyłączenia dla mieszkańców.

Rada Miasta Krakowa przyjęła 11 czerwca 2025 roku uchwałę wprowadzającą Strefę Czystego Transportu (SCT) od 1 stycznia 2026 roku, czyniąc Kraków drugim miastem w Polsce po Warszawie z takim rozwiązaniem. SCT obejmie większość miasta wewnątrz IV obwodnicy, z wyłączeniem m.in. Nowej Huty na wschód od trasy S7, autostrady A4, dróg S7 oraz dojazdów do szpitali i parkingów park-and-ride. Celem jest redukcja emisji tlenków azotu (NO₂) i pyłów, za które ruch samochodowy odpowiada w 70 procent w Krakowie.

Normy emisji dla pojazdów (od 1 stycznia 2026):

• Benzyna/LPG: Minimum norma Euro 4 lub rok produkcji od 2005 (maksymalny wiek 21 lat w 2026 roku).
• Diesel: Minimum norma Euro 6 lub rok produkcji od 2014 dla samochodów osobowych (od 2012 dla ciężarówek i autobusów). Od 1 lipca 2030 norma dla diesli wzrośnie do Euro 6dT (rok produkcji od 2018).

Opłaty za wjazd dla pojazdów niespełniających norm:

Pojazdy spoza Krakowa, które nie spełniają powyższych norm, będą mogły wjechać do SCT po uiszczeniu opłaty w okresie od 1 stycznia 2026 do 31 grudnia 2028:

• Godzinowa: 2,50 zł za każdą rozpoczętą godzinę.
• Dzienna: 5 zł w 2026 roku, 15 zł w 2027 roku.
• Miesięczna: 100 zł w 2026 roku, 250 zł w 2027 roku, 500 zł w 2028 roku. Płatności będą realizowane przez aplikacje mobilne, podobnie jak w strefie płatnego parkowania. Pojazdy zagraniczne (w tym z UE) muszą być zgłoszone w systemie SCT przed wjazdem.

Wyłączenia z ograniczeń:

• Mieszkańcy Krakowa: Pojazdy posiadane przed wejściem uchwały (czerwiec 2025), zarejestrowane w systemie SCT, są zwolnione bezterminowo – do czasu sprzedaży lub zezłomowania. Dotyczy to właścicieli, współwłaścicieli i użytkowników długoterminowych (leasing, najem, auta służbowe). Rejestracja będzie możliwa online lub w punktach miejskich.
• Osoby z niepełnosprawnościami: Pojazdy zgłoszone przez osoby z kartą parkingową.
• Pacjenci placówek medycznych: Po rejestracji pojazdu i potwierdzeniu wizyty.
• Pojazdy specjalne: Maszyny budowlane, techniczne, kampery, maszyny rolnicze.
• Pojazdy zabytkowe: Używane sporadycznie, np. podczas wydarzeń kulturalnych.

Nalepka SCT nie jest obowiązkowa, ale ułatwia kontrolę (koszt wydania: 5 zł). Brak nalepki nie skutkuje karą.

Oczekiwane efekty i wyzwania

Według badań z 2019 i 2021 roku, SCT w Krakowie w 2026 roku obejmie 10 procent pojazdów, które generują 30 procent emisji tlenków azotu. Po pełnym wdrożeniu (2030 rok) prognozuje się spadek emisji NO₂ o 47,8 i pyłów o 88 procent w porównaniu z 2019 rokiem. Polski Alarm Smogowy (PAS) popiera SCT, ale krytykuje bezterminowe zwolnienie mieszkańców, które opóźni poprawę jakości powietrza.

– Mieszkańcy będą mogli jeździć starymi dieslami, a efekt ekologiczny będzie ograniczony – wskazuje Filip Jarmakowski z PAS.

Kraków walczy z zanieczyszczeniami od lat. Wymiana 30 tysięcy „kopciuchów” i zakaz spalania paliw stałych od 2019 roku zmniejszyły liczbę dni smogowych o ponad 100 w ciągu 11 lat. Jednak wysokie stężenia NO₂ w miejscach o dużym ruchu, jak al. Trzech Wieszczów, wymagają dalszych działań. Pomiary PAS z 2023 roku pokazały, że żadna z 44 lokalizacji w Krakowie nie spełniała zaleceń WHO dla NO₂ (10 µg/m³), a tylko trzy osiągnęły przyszłe normy UE (20 µg/m³ od 2030).

Źródło: PAS