Kraków planuje podwyżkę opłat za odpady o 30% od 1 września

Władze Krakowa proponują podniesienie opłaty za odbiór odpadów komunalnych z 27 zł do 35 zł za mieszkańca segregującego odpady, co oznacza wzrost o ok. 30 procent. Zmiana, planowana od 1 września, ma pokryć deficyt systemu gospodarowania odpadami, który w 2024 roku osiągnął 11,2 miliona złotych, a w 2025 i 2026 wymaga dodatkowych 77,9 miliona złotych i 112,5 miliona złotych. Decyzję podejmą radni, ale projekt budzi kontrowersje wśród mieszkańców i opozycji, wskazujących na zbyt wysoki wzrost w porównaniu z inflacją (3,6 procent w 2024 roku).

Krakowski magistrat przedstawił projekt uchwały podnoszącej opłaty za odbiór odpadów komunalnych. Proponowana stawka dla mieszkańców segregujących odpady wynosi 35 zł miesięcznie za osobę, w porównaniu z obecną stawką 27 zł, obowiązującą od 1 lipca 2022 roku. Podwyżka, mająca wejść w życie od 1 września 2025, wynika z rosnących kosztów systemu gospodarowania odpadami, które w latach 2022–2025 wzrosły o ponad 51 procent, przy wzroście wpływów z opłat zaledwie o 2,37 procent w latach 2023–2025. Magistrat podkreśla, że nowa stawka (55 procent maksymalnej dopuszczalnej ustawowo kwoty 63,34 zł) pozostaje konkurencyjna w porównaniu z ościennymi gminami, gdzie opłaty wynoszą od 30 zł do ponad 40 zł za osobę.

Przyczyny podwyżki to deficyt i rosnące koszty

Krakowski system gospodarowania odpadami komunalnymi, zarządzany przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania (MPO), jest systemem samobilansującym, co oznacza, że wszystkie koszty muszą być pokryte z opłat mieszkańców i przedsiębiorców. Magistrat wskazuje na kilka kluczowych czynników powodujących nierównowagę finansową:

Wzrost kosztów operacyjnych: W latach 2022–2025 koszty systemu wzrosły o 51 procent, osiągając w 2024 roku 333,6 miliona złotych, z prognozą dalszego wzrostu o kilkanaście procent w 2026 roku. Główne przyczyny to inflacja (14,4 procent w 2022, 11,4 procent w 2023, 6 procent w 2024), rosnące ceny energii, paliw i wynagrodzeń oraz wyższe koszty utylizacji odpadów.
Spadek cen surowców wtórnych: W 2022 roku średnia cena surowców wtórnych wynosiła 441,53 zł/tonę, a w 2024 roku spadła do 291,49 zł/tonę. Dodatkowo, planowany system kaucyjny (od 2025 roku) wyłączy z systemu cenne surowce, jak butelki PET, zmniejszając dochody.
Brak rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP): Koszty zagospodarowania odpadów opakowaniowych w całości ponoszą mieszkańcy, co zwiększa obciążenie systemu.
Wzrost ilości odpadów: Kraków odnotowuje stały wzrost ilości odpadów komunalnych (ok. 320 kg na mieszkańca rocznie), co podnosi koszty odbioru i przetwarzania.
Wymogi unijne: UE narzuca obowiązek recyklingu 55 procent odpadów komunalnych do 2025 roku (Polska osiągnęła 34 procent w 2024). Segregacja pięciu frakcji i konieczność osiągania wyższych poziomów recyklingu generują dodatkowe koszty.

W 2023 roku system osiągnął dodatni bilans, ale w 2024 roku odnotowano deficyt 11,2 miliona złotych. Aby zapewnić funkcjonowanie systemu, konieczne jest zwiększenie dochodów o 77,9 miliona złotych w 2025 roku i 112,5 miliona złotych w 2026 roku. Bez podwyżki miasto musiałoby pokryć deficyt z budżetu, co oznaczałoby ograniczenie innych wydatków, np. na edukację czy infrastrukturę.

Porównanie z innymi gminami

Kraków podkreśla, że obecna stawka 27 zł jest najniższa wśród gmin „krakowskiego obwarzanka”. Średnia opłata w ościennych gminach wynosi 32,84 zł, z najniższą stawką 28 zł w Biskupicach i najwyższą 37 zł w Mogilanach. Po podwyżce do 35 zł Kraków zbliży się do średniej regionalnej, ale pozostanie poniżej stawek w gminach takich jak Długołęka (45 zł) czy Kłodzko (46 zł). W innych miastach Polski podwyżki w 2025 roku również są znaczące, np. w Starogardzie Gdańskim stawki wzrosną do 49,50 zł dla jednoosobowych gospodarstw, a w Radomiu sięgają 41 zł dla jednej osoby w zabudowie jednorodzinnej.

Szczegóły proponowanych zmian

Stawka dla segregujących: 35 zł/miesiąc/osoba (wzrost z 27 zł, ok. 30 procent).
Stawka dla niesegregujących: Podwójna opłata, czyli 70 zł/miesiąc/osoba (obecnie 54 zł).
Ulga za kompostownik: Gospodarstwa z domowym kompostownikiem zapłacą 4 zł mniej za osobę, czyli 31 zł/miesiąc/osoba (obecnie 23 zł).
Nieruchomości niemieszkalne: Opłata za pojemnik 1100 litrów wzrośnie z 97 zł do ok. 126 zł, a dla niesegregujących z 194 zł do ok. 252 zł.
Termin wprowadzenia: 1 września 2025, po zatwierdzeniu przez Radę Miasta Krakowa.
Deklaracje: W przypadku zmiany liczby mieszkańców lub sposobu segregacji należy złożyć nową deklarację elektronicznie na stronie https://deklaracje.mpo.krakow.pl.