Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) zapowiedziało nowelizację ustawy Prawo ochrony środowiska, która umożliwi mieszkańcom i organizacjom ekologicznym wnoszenie skarg do sądów administracyjnych na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje oraz plany działań krótkoterminowych.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) zapowiedziało nowelizację ustawy Prawo ochrony środowiska, której celem jest wprowadzenie nowych możliwości prawnych dla zainteresowanych społeczności w zakresie ochrony powietrza. Projekt przewiduje, że mieszkańcy, organizacje ekologiczne oraz inne podmioty będą mogły wnosić skargi do sądów administracyjnych na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje oraz plany działań krótkoterminowych, takich jak działania podejmowane w przypadku epizodów smogowych. Zmiany te mają zwiększyć transparentność i skuteczność działań podejmowanych przez samorządy w walce z zanieczyszczeniem powietrza.
Nowelizacja ma umożliwić lepszą kontrolę nad działaniami władz lokalnych, które odpowiadają za opracowywanie i realizację programów ochrony powietrza, często krytykowanych za niewystarczającą skuteczność w redukcji smogu.
Powód nowelizacji
Głównym powodem nowelizacji jest konieczność zapewnienia zgodności polskiego prawa z wymogami Unii Europejskiej, co ma doprowadzić do wycofania skargi przeciwko Polsce złożonej przez Komisję Europejską do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
KE zarzuca Polsce brak odpowiedniego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w zakresie zaskarżania programów ochrony powietrza, co ogranicza możliwości obywateli i organizacji ekologicznych w egzekwowaniu skutecznych działań antysmogowych. Obecne przepisy wymagają od skarżących wykazania interesu prawnego, co w praktyce często uniemożliwia mieszkańcom lub organizacjom pozarządowym skuteczne kwestionowanie uchwał sejmików województw.
Skarga KE, złożona w 2023 roku, wskazuje na niedociągnięcia w polskim systemie prawnym, który nie zapewnia odpowiednich mechanizmów kontroli społecznej nad programami ochrony powietrza. Nowelizacja ma na celu usunięcie tych barier, dając społecznościom lokalnym i organizacjom ekologicznym prawo do zaskarżania uchwał, które nie spełniają oczekiwań w zakresie ochrony środowiska.
Kluczowe zapisy projektu
Projekt nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska wprowadza wyraźny przepis, który umożliwi zainteresowanym społecznościom, w tym organizacjom ekologicznym, wnoszenie skarg na programy ochrony powietrza, ich aktualizacje oraz plany działań krótkoterminowych do wojewódzkich sądów administracyjnych. Skargi będą mogły dotyczyć zarówno treści uchwał, jak i ich realizacji, co ma zwiększyć odpowiedzialność samorządów za skuteczność podejmowanych działań. Projekt zakłada również, że termin na wniesienie skargi wyniesie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia uchwały lub planu w Dzienniku Urzędowym Województwa.
Nowe regulacje mają na celu pogodzenie dwóch kluczowych potrzeb: prawa obywateli do kontroli działań władz lokalnych oraz konieczności szybkiej realizacji działań naprawczych w zakresie ochrony powietrza. Projekt przewiduje, że sądy administracyjne będą mogły nakazać samorządom wprowadzenie zmian w uchwałach, jeśli te nie spełniają wymogów prawa lub nie zapewniają skutecznej ochrony przed zanieczyszczeniem powietrza.
Źródło: MKiŚ / PAP
