Od 2025 roku Polacy segregują zużytą odzież i tekstylia jako osobną frakcję odpadów. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zachęca do odpowiedzialnej konsumpcji i recyklingu, podczas gdy firmy w Polsce przekształcają tekstylia w nowe produkty, od tkanin po wypełnienia meblowe.

Od stycznia 2025 roku w Polsce obowiązuje segregacja tekstyliów jako oddzielnej frakcji odpadów, co oznacza, że zużyta odzież, obuwie i inne materiały tekstylne należy oddawać do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK). Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) poinformowało, że PSZOK-i pełnią funkcję zbierania tych odpadów, ale ich przetwarzanie odbywa się w specjalistycznych instalacjach. W Polsce rozwijają się technologie umożliwiające recykling tekstyliów, a resort zachęca gminy i producentów do działań na rzecz zrównoważonego zarządzania odpadami.

Nowe obowiązki w segregacji tekstyliów

Wprowadzenie tekstyliów jako osobnej frakcji odpadów to odpowiedź na unijne wymogi dotyczące gospodarki obiegu zamkniętego. Jak podkreśla MKiŚ, PSZOK-i przyjmują zarówno tekstylia nadające się do ponownego użycia, jak i te, które nie nadają się już do noszenia. Resort zaznacza jednak, że ocena, czy odzież jest zdatna do użytku, jest subiektywna – to, co dla jednej osoby jest odpadem, dla innej może być wartościowym materiałem.

Dane dotyczące ilości zebranych tekstyliów w 2025 roku będą dostępne dopiero w 2026 roku, dlatego na razie nie wiadomo, jak Polacy radzą sobie z nowym obowiązkiem. Ministerstwo przypomina, że PSZOK-i nie przetwarzają odpadów, a jedynie je gromadzą, przekazując dalej do wyspecjalizowanych zakładów.

– Rolą PSZOK-ów jest przede wszystkim zbieranie odpadów komunalnych dostarczonych przez mieszkańców. Przetwarzanie odbywa się już w odpowiednich instalacjach – wyjaśniło MKiŚ.

Polskie innowacje

W Polsce istnieją firmy, które aktywnie zajmują się przetwarzaniem odpadów tekstylnych, przekształcając je w nowe produkty. MKiŚ wskazało, że technologie recyklingu pozwalają na ponowne wykorzystanie materiałów takich jak bawełna, wełna czy poliester do produkcji nowych tkanin. Inne przedsiębiorstwa tworzą z tekstyliów czyściwa, wypełnienia meblowe zastępujące gąbki, a nawet kompozyty wykorzystywane w elementach ogrodowych czy małej architekturze miejskiej. Niektóre firmy przyjmują zużytą odzież od klientów, odnawiają ją i sprzedają w niższych cenach lub przetwarzają na zupełnie nowe produkty.

Oprócz PSZOK-ów tekstylia można oddawać w innych wyznaczonych miejscach, takich jak punkty w centrach handlowych czy specjalne kontenery na odzież. Resort podkreśla jednak, że do pojemników typu PCK powinny trafiać wyłącznie czyste tekstylia nadające się do ponownego użycia.

– Właściciele takich pojemników nie mają możliwości oddania odpadów do PSZOK, dlatego nie należy wrzucać tam odzieży nienadającej się do użytku – wyjaśniło ministerstwo.

Rozwiązania wspierające gospodarkę obiegu zamkniętego

MKiŚ zachęca gminy do wdrażania innowacyjnych rozwiązań w zarządzaniu odpadami tekstylnymi, takich jak zbiórki workowe „door-to-door”, gdzie mieszkańcy wystawiają worki z tekstyliami w wyznaczone dni, czy rozmieszczanie kontenerów na tekstylia w przestrzeni miejskiej. Resort promuje także organizację punktów wymiany odzieży, giełd używanych rzeczy oraz współpracę z organizacjami przekazującymi ubrania potrzebującym. Takie inicjatywy mogą ograniczyć ilość odpadów i przedłużyć życie tekstyliów.

Kluczową rolę w redukcji odpadów odgrywa odpowiedzialna konsumpcja.

– Należy zwracać uwagę na jakość i trwałość produktów, decydować się na ubrania z recyklingowanych materiałów i promować minimalizm – apeluje MKiŚ. Resort zachęca do kupowania tylko niezbędnych rzeczy i poszukiwania nowych właścicieli dla odzieży, która wciąż nadaje się do użytku.

Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta

Polska przygotowuje się do wdrożenia systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) dla tekstyliów, który ma zmotywować firmy odzieżowe i obuwnicze do odpowiedzialnego zarządzania odpadami. Zgodnie z nowelizacją unijnej dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, każde państwo członkowskie UE będzie musiało wprowadzić ROP dla wyrobów tekstylnych i obuwniczych.

– Obecnie trwa weryfikacja lingwistyczno-prawna uzgodnionego tekstu dyrektywy – poinformowało MKiŚ. System ten obciąży producentów kosztami zagospodarowania odpadów, co ma zachęcić ich do projektowania trwalszych produktów i wspierania recyklingu.

Na pytanie o wytyczne dotyczące recyklingu materiałów takich jak zużyte gąbki, ścierki czy chusteczki nawilżane, resort odpowiedział, że nie ma ogólnokrajowych regulacji w tej kwestii – decyzje podejmują gminy. Zanieczyszczone tekstylia, np. używane do sprzątania, można w wyjątkowych przypadkach wyrzucać do odpadów zmieszanych, jeśli nie nadają się do recyklingu. Jednak tekstylia skażone substancjami chemicznymi czy olejami należy oddawać do PSZOK-ów jako odpady niebezpieczne.

Źródło: PAP