Podczas wykopalisk archeologicznych na trasie budowy drogi ekspresowej S17 w miejscowości Łabunie (Lubelskie) odkryto szczątki mamuta, w tym cios i fragment miednicy. Znalezisko, datowane na plejstocen, jest rzadkie i wymaga dalszych badań, by potwierdzić, czy należy do mamuta, czy słonia leśnego. Prace archeologiczne ujawniły także średniowieczną osadę, a badania na 17 stanowiskach wzdłuż trasy Zamość–Hrebenne nie opóźnią inwestycji, której ukończenie planowane jest na 2030 rok.

Jak poinformowała 12 czerwca 2025 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), podczas ratowniczych badań archeologicznych na stanowisku w Łabuniach (gmina Łabunie, pow. zamojski) na odcinku S17 Zamość Wschód–Zamość Południe znaleziono szczątki prehistorycznego zwierzęcia.

• Znaleziska: Cios mamuta oraz fragment miednicy, wstępnie identyfikowany jako należący do mamuta lub słonia leśnego.
• Okres: Plejstocen (2,6 miliona–11,7 tysiąca lat temu), popularnie zwany epoką lodowcową.
• Stanowisko: Miejsce wytypowane przez Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na etapie przygotowania dokumentacji inwestycji.
• Wykonawca badań: Firma APB Thor na zlecenie GDDKiA, we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie (Instytut Nauk o Ziemi i Środowisku oraz Instytut Archeologii).

Dr Rafał Niedźwiadek z Instytutu Archeologii UMCS, zaangażowany w zabezpieczanie szczątków, podkreśla, że takie znaleziska są rzadkie.

– Potrzebne są dalsze badania, by ustalić przynależność gatunkową. Nie odnaleziono jeszcze śladów ludzkiej działalności z tego okresu, np. narzędzi, które mogłyby wskazywać na polowanie na mamuta – powiedział. Odkrycie trzymano w tajemnicy przez tydzień, by chronić stanowisko przed nieuprawnionym dostępem.

Szczątki przekazano do badań interdyscyplinarnego zespołu UMCS, który określi ich dokładny gatunek i kontekst. Mamuty, zamieszkujące Europę w plejstocenie, wyginęły ok. 11,7 tysiąca lat temu z powodu zmian klimatycznych i polowań ludzi, którzy wykorzystywali ich kły, m.in. do budowy schronień.

Dodatkowe odkrycia archeologiczne

Oprócz szczątków mamuta, w Łabuniach przebadano 240 arów stanowiska, dokumentując 650 obiektów z okresu wczesnego i późnego średniowiecza (XIV–XV wiek).

• Osada średniowieczna: Pozostałości domostw (ok. 5×6 m), doły posłupowe, jamy gospodarcze, dwie studnie z drewnianymi obudowami.
• Artefakty: Kilkaset fragmentów ceramiki, kości zwierzęce, narzędzia krzemienne, kościana szpila, szydło, kamienne żarno.
• Znaczenie: Znaleziska sugerują istnienie trwałej osady, być może najstarszej w regionie, starszej niż pierwsza pisemna wzmianka o Łabuniach z 1428 roku.

Prace rozpoczęto jesienią 2024 roku pod kierownictwem mgr Przemysława Szelesta, a w 2025 roku kontynuuje je mgr Elżbieta Peplińska. Obszar badań powiększono do niemal 3 ha z uwagi na rozległość stanowiska.

Źródło: PAP