Gwałtowne topnienie lodowców, napędzane zmianami klimatycznymi, zagraża dwóm miliardom ludzi zależnych od „wież ciśnień świata”.
Lodowce, magazynujące 70 procent światowych zasobów słodkiej wody, topnieją w zastraszającym tempie, co było głównym tematem międzynarodowej konferencji ONZ w Duszanbe w Tadżykistanie (29 maja–1 czerwca 2025). Dramatyczne osunięcie lodowca Birch w szwajcarskiej wiosce Blatten 28 maja 2025 roku, które zasypało rumowiskiem okolicę, uwypukliło skalę problemu. Naukowcy alarmują, że w latach 2000–2023 lodowce straciły masę lodu równą 46 tysięcy Wielkich Piramid w Gizie, a w latach 2022–2023 szwajcarskie lodowce skurczyły się w stopniu porównywalnym do strat z lat 1960–1990. Globalne topnienie przyspieszyło dwukrotnie w ciągu ostatnich dwóch dekad, zagrażając ekosystemom, gospodarkom i ludzkim społecznościom.
Kluczowe skutki topnienia lodowców
- Kryzys wodny i powodzie:
- Dwa miliardy ludzi, m.in. w Andach, Himalajach i Alpach, zależą od wody z topniejących lodowców. W peruwiańskim Huaraz 20 procent wody pitnej pochodzi z lodu, ale przyspieszone topnienie w Andach zwiększa ryzyko powodzi z przepełniających się jezior glacjalnych. W Indiach taka powódź w 2023 roku zabiła 179 osób, a w Pakistanie podobne zdarzenia niszczyły infrastrukturę.
- Naukowcy szacują, że 15 milionów ludzi, głównie w Indiach i Pakistanie, jest zagrożonych nagłymi powodziami glacjalnymi.
- Po przekroczeniu „szczytu wody”, gdy odpływ z lodowców maleje, regiony takie jak Andy borykają się z suszami. W Peru rolnicy przestawiają się na bardziej odporne uprawy, jak gorzkie ziemniaki, by przetrwać niedobory wody.
- Zaburzenia w produkcji energii:
- W Chile 27 procent energii pochodzi z elektrowni wodnych zależnych od lodowców. W 2021 roku elektrownia Alto Maipo została wyłączona z powodu niedoboru wody, co pokazuje, jak topnienie lodu destabilizuje sektor energetyczny.
- Podnoszenie się poziomu mórz:
- Topnienie morskich lodowców, jak Thwaites na Antarktydzie (wielkości Florydy), podniosło poziom mórz o niemal 2 cm w ciągu 25 lat. Nisko położone wyspy, takie jak Fidżi czy Vanuatu, oraz megamiasta (Dżakarta, Bombaj, Lagos, Manila), zamieszkane przez ponad miliard ludzi, są zagrożone zalaniem. Wały przeciwpowodziowe to tylko tymczasowe rozwiązanie.
- Straty gospodarcze i kulturowe:
- W Alpach topnienie lodowców, jak Presena we Włoszech, które straciło 1/3 objętości od 1990 roku, zagraża turystyce narciarskiej. Do końca wieku śnieg w Alpach może zmniejszyć się o 42%, co uczyni wiele ośrodków nieopłacalnymi.
- W Peru lodowiec Colquepunco, święty dla lokalnych społeczności, kurczy się, zagrażając tradycjom pielgrzymek i rytuałom związanym z leczniczym lodem.
Przyspieszone topnienie lodowców jest bezpośrednim skutkiem globalnego ocieplenia, napędzanego emisjami gazów cieplarnianych. Szwajcarski incydent w Blatten, gdzie mieszkańcy zostali ewakuowani w porę, oraz nieudany pozew rolnika z Huaraz przeciwko koncernowi RWE w Niemczech (28 maja 2025) pokazują trudności w przypisaniu odpowiedzialności za szkody klimatyczne. Sądy, jak w Hamm, często odrzucają takie sprawy z powodu braku bezpośrednich dowodów przyczynowości.
Rozwiązań jest kilka
Konferencja w Duszanbe, z udziałem głów państw, naukowców i przedstawicieli ONZ, podkreśliła konieczność globalnych działań:
- Redukcja emisji CO₂: Najskuteczniejszym sposobem na spowolnienie topnienia jest ograniczenie wzrostu temperatury Ziemi, zgodnie z celami porozumienia paryskiego (1,5–2°C).
- Adaptacja lokalna: W Pakistanie systemy wczesnego ostrzegania, jak w wiosce Hassanabad, monitorują lodowce, minimalizując ryzyko powodzi. W indyjskim Ladakhu eksperymenty ze sztucznymi lodowcami łagodzą letnie niedobory wody.
- Inwestycje w prewencję: Wzmocnienie infrastruktury przeciwpowodziowej i rozwój alternatywnych źródeł wody są kluczowe dla regionów zależnych od lodowców.
Źródło: DW
