Watykan ogłosił plan osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2026 roku, oparty na energii słonecznej, agrowoltaice, elektryfikacji, zalesianiu i efektywności energetycznej. Zainspirowany encykliką Laudato Si’ i listem apostolskim Fratello Sole papieża Franciszka, projekt przekształca Santa Maria di Galeria w zielone laboratorium, które ma być wzorem dla świata.
Watykan, liczący zaledwie 44 hektary i niespełna 800 mieszkańców, ogłosił cel: osiągnięcie pełnej neutralności klimatycznej do 2026 roku, czyli w ciągu kilkunastu miesięcy. Plan, zainspirowany encykliką Laudato Si’ (2015) i listem apostolskim Fratello Sole (2024) papieża Franciszka, zakłada transformację energetyczną opartą na energii słonecznej, agrowoltaice, elektryfikacji, zalesianiu i poprawie efektywności energetycznej. Kluczowym elementem jest budowa farmy agrowoltaicznej na 424 hektarach w Santa Maria di Galeria, 18 km od Rzymu, która ma w pełni pokryć zapotrzebowanie energetyczne Watykanu.
Inicjatywa jest kontynuacją działań rozpoczętych za Benedykta XVI, który w 2008 roku zainstalował pierwsze panele fotowoltaiczne na dachu Auli Pawła VI. Symboliczne znaczenie Watykanu jako moralnego autorytetu dla 1,4 miliarda katolików sprawia, że jego ekologiczna rewolucja może inspirować rządy, diecezje i wspólnoty na całym świecie.
Watykan jako pionier neutralności klimatycznej
Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2026 roku byłoby bezprecedensowym krokiem – Watykan stałby się pierwszym państwem na świecie z zerową emisją netto. W odróżnieniu od unijnego celu neutralności do 2050 roku, ambitny harmonogram Watykanu wynika z jego unikalnej pozycji: małej powierzchni, centralnego zarządzania i silnej woli politycznej papieża Franciszka, a po jego śmierci w 2025 roku – kontynuacji przez papieża Leona XIV. Jak podkreśla portal Energia Oltre, „Watykan przekształca Santa Maria di Galeria w zielone laboratorium poprzez panele solarne, zalesianie i czystą energię”.
Plan opiera się na liście apostolskim Fratello Sole, w którym Franciszek wezwał do „przemiany w stronę zrównoważonego rozwoju” i wskazał energię słoneczną jako klucz do transformacji. Symbolika tytułu, nawiązującego do Pieśni słonecznej św. Franciszka z Asyżu, podkreśla duchowy wymiar inicjatywy. Watykan, dotychczas zależny od włoskiej sieci elektroenergetycznej, chce stać się samowystarczalny energetycznie, co może zainspirować inne państwa i instytucje religijne do przyspieszenia działań na rzecz klimatu.
Zielona infrastruktura Watykanu
Plan neutralności klimatycznej Watykanu opiera się na kilku filarach, które łączą nowoczesne technologie z poszanowaniem dziedzictwa kulturowego:
- Farma agrowoltaiczna w Santa Maria di Galeria: Na dzierżawionych 424 hektarach, 18 km od Rzymu, powstaje instalacja łącząca produkcję energii słonecznej z rolnictwem. Panele fotowoltaiczne, ustawione na wysokości umożliwiającej wypas owiec i uprawy, mają generować wystarczającą ilość energii, by pokryć 100% zapotrzebowania Watykanu (około 20 GWh rocznie). Projekt, realizowany we współpracy z włoskimi firmami, integruje produkcję żywności z energią odnawialną, minimalizując wpływ na środowisko.
- Fotowoltaika w mieście: W grudniu 2024 roku panele słoneczne zainstalowano w Muzeach Watykańskich, na Dziedzińcu Zbroi, w ramach pilotażowego projektu łączącego technologię z ochroną zabytków. Dalsze instalacje planowane są na dachach budynków administracyjnych i Bazyliki św. Piotra, z zachowaniem estetyki historycznej architektury.
- Elektryfikacja floty pojazdów: Watykan wymienia całą flotę pojazdów na elektryczne, w tym papieski samochód, określany jako „pierwszy w pełni elektryczny papamobile”. W 2025 roku punkty ładowania pojawiły się w Ogrodach Watykańskich i Castel Gandolfo.
- Efektywność energetyczna: Modernizacja systemów ogrzewania, klimatyzacji i wentylacji obejmuje nawet historyczne budynki z renesansowymi freskami. Wdrożono też systemy odzyskiwania szarej wody i zielone magazyny energii, które stabilizują dostawy energii z PV.
- Zalesianie: Watykan inwestuje w zalesianie terenów w Santa Maria di Galeria, co zwiększa sekwestrację CO₂ i wspiera bioróżnorodność. Inicjatywa „Laudato Si’ Village” w Castel Gandolfo, wsparta przez wolontariuszy, promuje ekologiczne rolnictwo i edukację.
Dlaczego to ważne? Symbolika i globalny wpływ
Watykan, jako moralny i duchowy autorytet dla 1,4 miliarda katolików, ma unikalną zdolność inspirowania zmian na świecie. Encyklika Laudato Si’ (2015) papieża Franciszka, wzywająca do ochrony „wspólnego domu”, stała się podstawą Światowego Ruchu Katolików na rzecz Środowiska, który promuje ekologiczne działania w parafiach i diecezjach.
Neutralność klimatyczna Watykanu do 2026 roku, choć dotyczy małego terytorium, ma ogromne znaczenie symboliczne. Może inspirować rządy, szczególnie w krajach katolickich, takich jak Włochy, Hiszpania czy Polska, do przyspieszenia transformacji energetycznej. Watykan pokazuje, że nawet wiekowe instytucje mogą działać szybko, łącząc technologię z etyką. Projekt wspiera też unijne cele Fit for 55 i REPowerEU, które promują redukcję emisji o 55% do 2030 roku i niezależność od paliw kopalnych. W kontekście globalnych wyzwań klimatycznych, takich jak ekstremalne temperatury czy susze, działania Watykanu są sygnałem, że zmiana jest możliwa.
Dlaczego Watykan może to osiągnąć?
Kilka czynników sprawia, że ambitny cel Watykanu jest realistyczny:
- Mała skala i centralne zarządzanie: Powierzchnia 44 hektarów i niewielka populacja ułatwiają wdrażanie zmian. Centralna władza papieska pozwala na szybkie decyzje, w odróżnieniu od złożonych struktur dużych państw.
- Ciągłość ekologicznej wizji: Inicjatywy rozpoczęte za Benedykta XVI (pierwsza fotowoltaika w 2008 roku) i rozwinięte przez Franciszka są kontynuowane przez Leona XIV. Program „Ecological Conversion 2030” zapewnia spójność działań.
- Współpraca z Włochami: Dostęp do dzierżawionych terenów w Santa Maria di Galeria oraz partnerstwo z włoskimi firmami, takimi jak Enel, zapewniają technologiczne i finansowe wsparcie. Farma agrowoltaiczna jest finansowana częściowo z funduszy unijnych, co obniża koszty.
- Symboliczne znaczenie: Watykan, jako duchowy lider, może inspirować 1,4 miliarda katolików i tysiące diecezji do podobnych działań, np. poprzez instalację paneli PV na kościołach czy promowanie zrównoważonego rolnictwa.
Źródło: Energetyka24 / światoze / wnp
