Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowuje ustawę wdrażającą unijne rozporządzenie EUDR, które ma ograniczyć wpływ UE na wylesianie i degradację lasów. Kontrola obrotu produktami, takimi jak drewno, soja czy kawa, zostanie podzielona między różne instytucje.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) opublikowało założenia projektu ustawy, który wprowadzi w Polsce regulacje unijnego rozporządzenia EUDR (European Union Deforestation Regulation) z 31 maja 2023 roku. Celem nowych przepisów jest kontrola obrotu towarami i produktami, takimi jak bydło, kakao, kawa, palma olejowa, kauczuk, soja i drewno, aby zminimalizować wpływ Unii Europejskiej na wylesianie i degradację lasów na świecie. Projekt, wpisany do wykazu prac rządu, ma zostać przyjęty w IV kwartale 2025 roku.

Walka z wylesianiem

Rozporządzenie EUDR to kluczowy element unijnej strategii na rzecz ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Jego celem jest zapewnienie, że towary wprowadzane na rynek UE lub eksportowane z niej nie pochodzą z obszarów wylesionych po 31 grudnia 2020 roku ani nie przyczyniają się do degradacji lasów. Obejmuje ono siedem kluczowych towarów – bydło, kakao, kawę, palmę olejową, kauczuk, soję i drewno – oraz produkty pochodne, takie jak mięso, czekolada, meble czy papier.

Jak podkreśliło MKiŚ, EUDR nie jest regulacją wyczerpującą i wymaga od państw członkowskich wprowadzenia krajowych przepisów, które określą mechanizmy kontroli, procedury i odpowiedzialne instytucje. Polska ustawa ma wypełnić te luki, zapewniając skuteczne wdrożenie unijnych wymogów i dostosowanie ich do krajowego systemu prawnego.

Kto skontroluje obrót towarami?

Projekt ustawy proponuje rozdzielność kontroli nad obrotem towarami objętymi EUDR między różne instytucje, w zależności od rodzaju produktu:

• Inspekcja Ochrony Środowiska będzie nadzorować handel drewnem i produktami drewnopochodnymi, takimi jak meble czy papier.
• Inspekcja Handlowa zajmie się kontrolą obrotu kauczukiem i wyrobami z kauczuku, np. oponami.
• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) będzie odpowiedzialna za produkty rolno-spożywcze, takie jak kawa, kakao, palma olejowa i soja oraz ich przetwory (np. czekolada, oleje czy pasze).
• Inspekcja Weterynaryjna skontroluje obrót bydłem oraz produktami pochodnymi, takimi jak mięso czy skóry.

Taki podział ma zapewnić skuteczność nadzoru, wykorzystując specjalistyczną wiedzę i doświadczenie każdej z instytucji w ich dziedzinach. Projekt określi również szczegółowe procedury, m.in.:

• sposób składania oświadczeń przez importerów i eksporterów, potwierdzających, że towary nie pochodzą z wylesionych obszarów,
• mechanizmy informowania organów o nowych danych dotyczących łańcucha dostaw,
• uprawnienia kontrolne organów, w tym prawo do weryfikacji dokumentacji i przeprowadzania inspekcji.

Harmonogram projektu

Projekt ustawy ma zostać przyjęty przez rząd w IV kwartale 2025 roku, co pozwoli na pełne wdrożenie EUDR od 30 grudnia 2025 roku, zgodnie z unijnym harmonogramem. Małe i średnie przedsiębiorstwa otrzymają dodatkowy czas na dostosowanie się do wymogów – do 30 czerwca 2026 roku. Resort klimatu zapowiada konsultacje z sektorem prywatnym i organizacjami ekologicznymi, aby zapewnić, że regulacje będą skuteczne i praktyczne.

Wyzwaniem dla Polski będzie skuteczna koordynacja między instytucjami kontrolnymi oraz zapewnienie odpowiednich zasobów do weryfikacji łańcuchów dostaw. Organizacje ekologiczne chwalą EUDR jako krok w dobrym kierunku, ale zwracają uwagę na konieczność ścisłego egzekwowania przepisów, aby uniknąć obchodzenia zakazów przez nieuczciwych importerów.

Źródło: MKiŚ