Rzeczywisty koszt katastrof naturalnych jest ponad dziesięciokrotnie wyższy, niż dotychczas szacowano – wynika z raportu ONZ ds. Redukcji Ryzyka Klęsk Żywiołowych (UNDRR). Straty sięgają 2,3 biliona dolarów rocznie, a kryzys klimatyczny pogłębia problem, szczególnie dotykając najsłabszych.

Z najnowszego raportu Biura ONZ ds. Redukcji Ryzyka Klęsk Żywiołowych (UNDRR), opublikowanego 27 maja 2025 roku, wynika, że globalne koszty klęsk żywiołowych są znacznie wyższe, niż wcześniej zakładano. Dotychczasowe szacunki na poziomie 200 miliardów dolarów rocznie okazały się zaledwie „ułamkiem” rzeczywistych strat, które wynoszą aż 2,3 biliona dolarów rocznie. Raport podkreśla, że skutki kataklizmów wykraczają daleko poza zniszczoną infrastrukturę, uderzając w zdrowie, edukację, zatrudnienie i zrównoważony rozwój, szczególnie w krajach najuboższych.

Skala strat i ich konsekwencje

Sekretarz generalny ONZ António Guterres ostrzegł, że „katastrofy najbardziej dotykają bezbronnych, a ich koszt będzie nadal rósł w miarę pogłębiania się kryzysu klimatycznego”. Jenty Kirsch-Wood, szefowa globalnej analizy ryzyka w UNDRR, dodała, że świat „chronicznie nie docenia wpływu katastrof” na rozwój społeczno-gospodarczy. Raport wskazuje, że klęski żywiołowe nie tylko niszczą mienie, ale także destabilizują systemy zdrowotne, mieszkalnictwo i edukację, zwiększając zadłużenie państw i pogłębiając nierówności.

Dane ONZ pokazują dramatyczny wzrost ryzyka. Osoba urodzona w 1990 roku miała 63 procent szans na doświadczenie katastrofalnej powodzi, podczas gdy dla dziecka urodzonego w 2025 roku prawdopodobieństwo to wzrasta do 86 procent. W latach 2014–2023 klęski żywiołowe zmusiły do przesiedlenia blisko 240 milionów ludzi, z największą liczbą w Chinach i na Filipinach (ponad 40 milionów), a także w Indiach, Bangladeszu i Pakistanie (10–30 milionów). W 2023 roku Ameryka Północna odnotowała największe straty finansowe – 69,57 miliarda dolarów, głównie z powodu huraganów, pożarów i powodzi.

Przyczyny i niedoszacowanie kosztów

Dotychczasowe szacunki, takie jak te podawane przez firmy reasekuracyjne (np. Swiss Re, które w 2024 roku oszacowało straty na 310 miliardów dolarów), uwzględniały głównie bezpośrednie szkody materialne. Raport UNDRR idzie dalej, analizując kaskadowe efekty kataklizmów, takie jak utrata miejsc pracy, pogorszenie dostępu do edukacji czy opieki zdrowotnej oraz długoterminowe skutki dla gospodarek.

– Koszty ekstremalnych zjawisk pogodowych wykraczają poza zniszczoną infrastrukturę – dotykają zdrowia, edukacji i szans na lepsze życie – podkreśliła Kirsch-Wood.

Wzrost częstotliwości i intensywności klęsk żywiołowych jest bezpośrednio powiązany z kryzysem klimatycznym. W latach 1970–2000 notowano średnio 90–100 katastrof rocznie, podczas gdy w latach 2001–2020 liczba ta wzrosła do 350–500. UNDRR przewiduje, że do 2030 roku roczna liczba klęsk żywiołowych może osiągnąć 560, co oznacza wzrost o 40 procent w porównaniu z 2015 rokiem. Szczególnie narażone są kraje rozwijające się, takie jak państwa Afryki Subsaharyjskiej, które borykają się z suszami, powodziami i burzami tropikalnymi, otrzymując jednocześnie mniej niż 5% globalnych funduszy klimatycznych.

Droga do zmniejszenia strat

Raport UNDRR podkreśla, że wielu szkodom można zapobiec poprzez lepsze dostosowanie systemów finansowych oraz inwestycje w prewencję i adaptację. Kluczowe rekomendacje obejmują:

• Wdrożenie skuteczniejszych systemów wczesnego ostrzegania przed klęskami żywiołowymi.
• Zwiększenie finansowania na ochronę infrastruktury krytycznej i ekosystemów.
• Wsparcie krajów rozwijających się w budowie odporności na zmiany klimatyczne.
• Lepsze wykorzystanie środków publicznych i prywatnych na działania prewencyjne.

Kirsch-Wood wskazała, że „efektywne inwestycje mogą znacząco ograniczyć kaskadowe skutki katastrof”.

Przykładem jest sukces Mozambiku w walce z suszą dzięki inwestycjom w systemy nawadniania i zarządzania wodą. Z kolei w Amazonii brazylijskiej raport wskazuje na deforestację jako przykład ryzyka, którego można uniknąć poprzez lepsze zarządzanie zasobami naturalnymi.

Globalne wyzwanie wymagające pilnych działań

Raport UNDRR to alarm dla rządów, organizacji międzynarodowych i sektora prywatnego. W obliczu rosnącej liczby klęsk żywiołowych – od huraganów i powodzi po susze i pożary – konieczna jest szybka i skoordynowana reakcja. Bez zdecydowanych działań koszty kataklizmów będą nadal rosły, pogłębiając ubóstwo i nierówności, szczególnie w krajach Globalnego Południa. Jak podkreślił Guterres, „czas na działanie jest teraz, zanim kryzys klimatyczny wymknie się spod kontroli”.

Źródło: Reuters / PAP