Od 2026 roku właściciele domów, którzy nadal korzystają ze starych, bezklasowych pieców lub spalają mokre drewno, mogą zapłacić nawet 5000 zł kary. W wielu województwach zaczynają obowiązywać nowe uchwały antysmogowe, które mają ograniczyć niską emisję i poprawić jakość powietrza w Polsce.

• Nowe przepisy antysmogowe od 2026 roku zaostrzają wymagania dotyczące sposobu ogrzewania domów. Uchwały wojewódzkie wprowadzają obowiązek wymiany starych kotłów węglowych i drewnianych na nowoczesne urządzenia spełniające normy Ekoprojektu.
• Za nieprzestrzeganie przepisów grożą kary finansowe – do 500 zł mandatu lub nawet 5000 zł grzywny sądowej. Sankcje dotyczą nie tylko braku wymiany pieca, ale też jego nieprawidłowej eksploatacji, która powoduje nadmierne zadymienie.
• Od 1 stycznia 2026 roku na Podkarpaciu wejdzie w życie całkowity zakaz użytkowania tzw. kopciuchów, czyli pieców bezklasowych. Kotły klasy 3. i 4. będą mogły działać tylko do końca 2027 roku.
• Podobne regulacje obowiązują już w innych regionach – m.in. w Małopolsce, na Śląsku, Mazowszu i Opolszczyźnie – a ich egzekwowanie będzie coraz bardziej rygorystyczne.
• Nowoczesne urządzenia grzewcze na biomasę (np. pellet lub suche drewno) pozostają dozwolone, o ile spełniają normy Ekoprojektu i są prawidłowo użytkowane. Widoczny z nich dym to głównie para wodna, a emisja pyłów jest minimalna.

Jesień w Polsce to nie tylko okres chłodów, ale również intensyfikacja kampanii antysmogowej, wynikającej zarówno z presji unijnych regulacji, jak i krajowych działań na rzecz ochrony zdrowia. Celem nowych zasad ogrzewania domów jest ograniczenie emisji pyłów antropogenicznych, które są największym zagrożeniem dla zdrowia ludzi. Eksperci podkreślają, że choć pyły w atmosferze są naturalne, to te pochodzące z działalności człowieka – głównie z przestarzałych domowych palenisk – wymagają zdecydowanej redukcji.

Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie nieuchronności kar dla osób, które nie wymienią starych kotłów. Obecnie strażnicy miejscy i gminni kontrolują paleniska, a za złamanie przepisów antysmogowych grozi mandat do 500 zł. W przypadku skierowania sprawy do sądu, kara może wynieść nawet 5 tysięcy złotych, przy czym sankcje mogą być nakładane wielokrotnie.

Eksperci przypominają także o profilaktyce pożarowej. Regularne czyszczenie kominów, najlepiej co kwartał przy paleniu paliwem stałym, oraz używanie wyłącznie suchego, sezonowanego drewna to podstawowe zasady bezpieczeństwa i czystości. Pożary sadzy są często skutkiem palenia mokrym paliwem lub odpadami, a takie praktyki są teraz dodatkowo karane w kontekście przepisów antysmogowych.

Właściciele domów muszą uwzględnić harmonogram wymiany urządzeń grzewczych. Wiele województw, m.in. Małopolska, Śląsk, Opolszczyzna i Mazowsze, ma już obowiązujące uchwały antysmogowe, ale najostrzejsze wymagania wchodzą w życie w 2026 roku. Podkarpacie wprowadza całkowity zakaz używania bezklasowych pieców na węgiel i drewno od 1 stycznia 2026 roku. Kotły klasy 3. i 4. będą mogły być używane tylko do końca 2027 roku.

Regulacje dotyczą także kominków i pieców wolnostojących. Od 2024 roku dopuszczalne są wyłącznie urządzenia spełniające normy tzw. ekoprojektu (Ekodesign). Starsze piece i kominki muszą zostać wymienione lub doposażone w filtry ograniczające emisję pyłów.

Nowe przepisy mają na celu nie tylko ochronę zdrowia obywateli, ale także poprawę jakości powietrza w Polsce poprzez systematyczną likwidację najstarszych, najbardziej zanieczyszczających źródeł ciepła.

Nowoczesne ogrzewanie domów

Choć media często kreują narrację strachu wokół każdego dymu z komina, nowoczesne rozwiązania grzewcze, zwłaszcza te oparte na biomasie, są bezpieczne.

Według analizy profesora Tadeusza Juliszewskiego, piece i kominki na biomasę – wykorzystujące drewno lub pellet – które spełniają normy Ekoprojektu, emitują tak niskie ilości pyłów, że nie stanowią zagrożenia dla ludzi ani środowiska.

Oznacza to, że przy zastosowaniu nowoczesnych urządzeń grzewczych można ogrzewać dom w sposób ekologiczny i bezpieczny, jednocześnie spełniając wymagania uchwał antysmogowych.

Pomóc ma „Czyste Powietrze”

Przepisy są jednoznaczne – przestarzałe piece i kotły muszą zostać wymienione. Jednocześnie rząd oferuje realne wsparcie finansowe dla osób, które chcą dostosować swoje źródła ciepła do obowiązujących norm.

Program „Czyste Powietrze” zapewnia dotacje na wymianę starych kotłów na ekologiczne rozwiązania, takie jak pompy ciepła, kotły gazowe czy nowoczesne piece na biomasę spełniające normy Ekoprojekt. Od marca program działa ponownie po wprowadzeniu bardziej rygorystycznych zasad, a warunkiem otrzymania wsparcia jest wykonanie audytu energetycznego.

Dodatkowo dostępna jest Ulga Termomodernizacyjna, która pozwala odliczyć od podatku koszty modernizacji domu. Dzięki temu Polacy odliczyli już 5,5 miliarda złotych, co pokazuje popularność tego rozwiązania.