Od 1 października 2025 roku Polska wkracza w nową erę gospodarki odpadami – obowiązkowy system kaucyjny stanie się rzeczywistością. W Bolęcinie, w województwie małopolskim, powstaje jedno z najnowocześniejszych centrów liczenia opakowań, realizowane przez Zwrotka SA, spółkę należącą do Grupy Biosystem.
Od 1 października 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, który ma zrewolucjonizować podejście do zarządzania odpadami opakowaniowymi. Wdrożenie tego mechanizmu, wspieranego przez unijne regulacje, takie jak dyrektywa Single-Use-Plastic (SUP), ma na celu zwiększenie poziomu recyklingu i ograniczenie zaśmiecenia środowiska.
System kaucyjny obejmie jednorazowe butelki plastikowe do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra, z kaucją w wysokości 50 groszy za butelki plastikowe i puszki oraz złotówki za butelki szklane. To zmiana, na którą Polska czekała od lat, odpowiadając na unijne cele, takie jak osiągnięcie 77% selektywnej zbiórki opakowań do 2025 roku i 25% zawartości tworzyw z recyklingu w butelkach PET.
Sukces systemu kaucyjnego zależy nie tylko od zaangażowania konsumentów i sklepów, ale także od zaplecza infrastrukturalnego. Kluczowym elementem tej układanki jest nowe centrum liczenia opakowań w Bolęcinie, w województwie małopolskim, realizowane przez Zwrotka SA. Inwestycja ta, łącząca zaawansowane technologie i doświadczenie Grupy Biosystem, ma zapewnić sprawną obsługę milionów opakowań zwrotnych, wspierając transformację Polski w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.
Kim jest operator zmian?
Zwrotka SA, zarejestrowana 30 listopada 2023 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym, jest pierwszym polskim operatorem systemu kaucyjnego, który otrzymał zezwolenie Ministra Klimatu i Środowiska 18 marca 2024 roku. Spółka, założona przez Biosystem SA oraz Ogólnopolską Izbę Gospodarczą Ochrony Środowiska, działa w ramach Grupy Biosystem, która od ponad 20 lat specjalizuje się w gospodarce odpadami, w tym przetwarzaniu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEiE). Kapitał zakładowy Zwrotka SA wynosi 5 milionów złotych, co spełnia wymogi ustawowe dla podmiotów reprezentujących w systemie kaucyjnym.
Misją Zwrotka SA jest zapewnienie sprawnego, transparentnego i technologicznie zaawansowanego systemu rozliczeń opakowań zwrotnych. Spółka oferuje kompleksowe rozwiązania, takie jak dostawa maszyn RVM (tzw. zwrotkomatów), skanerów ręcznych oraz oprogramowania do zarządzania systemem kaucyjnym, które obejmuje moduły do rozliczeń, logistyki i zapobiegania fałszerstwom. Wykorzystując doświadczenie Grupy Biosystem, Zwrotka SA stawia na integrację z istniejącymi systemami logistycznymi oraz współpracę z sieciami handlowymi, co pozwala na efektywne zarządzanie procesem zbiórki i recyklingu opakowań.
Inwestycja na miarę przyszłości
Centrum liczenia opakowań w Bolęcinie, w województwie małopolskim, to inwestycja o wartości niemal 20 milionów złotych, realizowana przez Zwrotka SA na terenie istniejącego zakładu przetwarzania ZSEiE należącego do Grupy Biosystem. Obiekt, którego budowa rozpoczęła się w 2025 roku, ma obsługiwać do 250 milionów opakowań rocznie, co czyni go jednym z najbardziej zaawansowanych technologicznie centrów tego typu w Polsce. Wyposażone w automatyczne linie sortujące, zdolne do przetwarzania 35 tysięcy opakowań na godzinę z dokładnością 99,5%, centrum zapewni precyzyjne liczenie i sortowanie butelek plastikowych, puszek metalowych oraz szklanych butelek wielorazowego użytku.
Inwestycja wykorzystuje nowoczesne technologie, takie jak systemy optycznego rozpoznawania opakowań i zaawansowane oprogramowanie do zarządzania danymi, co pozwala na efektywną obsługę dużych wolumenów odpadów opakowaniowych. Centrum w Bolęcinie będzie odgrywać kluczową rolę w rozliczaniu kaucji między producentami, sklepami i konsumentami, zapewniając przejrzystość i niezależność operacyjną. Jak podkreśla Zwrotka SA, obiekt jest odpowiedzią na rosnące potrzeby związane z wprowadzeniem systemu kaucyjnego, który wymaga nie tylko zbiórki opakowań, ale także ich szybkiego i precyzyjnego przetwarzania w celu ponownego wykorzystania surowców, takich jak rPET (tworzywo z recyklingu).
Dlaczego Bolęcin?
Wybór Bolęcina jako lokalizacji dla centrum liczenia opakowań nie był przypadkowy. Położony w województwie małopolskim, w pobliżu Chrzanowa i Trzebini, Bolęcin oferuje strategiczną lokalizację z doskonałą infrastrukturą transportową, w tym bliskością autostrady A4 i linii kolejowych, co ułatwia logistykę odbioru i transportu opakowań z całej Polski. Istniejący zakład przetwarzania ZSEiE, działający od 2012 roku i należący do Grupy Biosystem, zapewnia gotową infrastrukturę przemysłową, w tym hale produkcyjne i linie technologiczne, które można było zaadaptować na potrzeby centrum kaucyjnego.
Doświadczenie Grupy Biosystem w zarządzaniu odpadami, szczególnie w recyklingu elektroniki, pozwoliło na szybkie dostosowanie zakładu do nowych wymagań. Inwestycja w Bolęcinie generuje także korzyści dla lokalnej gospodarki, tworząc nowe miejsca pracy w regionie, który boryka się z wyzwaniami związanymi z transformacją energetyczną i przemysłową.
Szacuje się, że centrum zatrudni kilkadziesiąt osób, w tym operatorów maszyn, specjalistów IT oraz personel logistyczny. Lokalna społeczność zyska również dzięki działaniom edukacyjnym Zwrotka SA, które promują świadomość ekologiczną i prawidłowe postępowanie z odpadami.
Jak działa system kaucyjny?
System kaucyjny, który ruszy 1 października 2025 roku, opiera się na prostym mechanizmie: podczas zakupu napojów w opakowaniach objętych systemem (butelki plastikowe do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra, szklane butelki wielorazowe do 1,5 litra) konsumenci zapłacą kaucję – 50 groszy za plastik i puszki, złotówkę za szkło. Po zwróceniu opakowania do sklepu lub zwrotkomatu kaucja zostanie zwrócona bez konieczności okazania paragonu. System obejmuje zarówno zbiórkę automatyczną (przez maszyny RVM), jak i ręczną (za pomocą skanerów w mniejszych sklepach), co zwiększa jego dostępność.
Duże sklepy o powierzchni powyżej 200 m² mają obowiązek przyjmowania zwrotów opakowań i wypłaty kaucji, a także zapewnienia miejsca na składowanie odpadów opakowaniowych. Mniejsze placówki muszą pobierać kaucję, ale ich udział w zbiórce jest dobrowolny, co ułatwia wdrożenie systemu w mniejszych miejscowościach.
Zwrotka SA dostarcza zarówno zwrotkomaty, jak i skanery ręczne, wspierając detalistów w organizacji zbiórki. System kaucyjny ma na celu nie tylko zwiększenie poziomu recyklingu, ale także kształtowanie proekologicznych nawyków konsumenckich, zachęcając do zwrotu opakowań zamiast ich wyrzucania.
Co wyróżnia centrum liczenia w Bolęcinie?
Centrum w Bolęcinie wyróżnia się zastosowaniem nowoczesnych technologii i autorskiego systemu informatycznego, który integruje wszystkie elementy systemu kaucyjnego – od sklepów, przez operatorów, po producentów napojów.
Oprogramowanie Zwrotka SA umożliwia bieżące monitorowanie przepływów opakowań, rozliczanie kaucji oraz generowanie raportów zgodnych z wymogami unijnymi. System IT, oparty na bazie danych „Moje GS1”, zapewnia rzetelne dane o produktach, co minimalizuje ryzyko błędów i fałszerstw.
Transparentność rozliczeń to kolejny atut centrum. Zwrotka SA działa jako niezależny operator, co pozwala na obiektywne rozliczanie kaucji między interesariuszami, takimi jak producenci, sieci handlowe i konsumenci. Centrum w Bolęcinie integruje się z istniejącymi systemami logistycznymi, w tym flotą pojazdów Grupy Biosystem oraz sieciami logistycznymi partnerów, co zapewnia efektywny odbiór i transport opakowań z punktów zbiórki. Jak podkreśla Magdalena Markiewicz, prezes PolKa – Polska Kaucja, „integracja systemów technologicznych z wygodą obsługi to klucz do sukcesu systemu kaucyjnego”.
Gdzie jesteśmy, a gdzie są inni?
W Europie Zachodniej systemy kaucyjne działają od lat, często z jednym centralnym operatorem, jak w Niemczech (Deutsche Pfandsystem GmbH) czy Norwegii (Norsk Resirk). Taki model zapewnia wysoką standaryzację i efektywność, ale ogranicza elastyczność i konkurencję. W Polsce przyjęto model zdecentralizowany, w którym działa kilka operatorów, takich jak Zwrotka SA, PolKa, OK Operator Kaucyjny, Eko-Operator i Reselekt, którzy współpracują na podstawie umowy o wspólnych standardach rozliczeń i logistyki. Polski system, wprowadzony później niż w wielu krajach UE, czerpie z doświadczeń zagranicznych, ale stawia na większą elastyczność, umożliwiając różnym podmiotom dostosowanie się do lokalnych potrzeb.
Zaletą polskiego modelu jest możliwość szybszego skalowania systemu dzięki konkurencji między operatorami, co może przyspieszyć inwestycje w infrastrukturę, taką jak centrum w Bolęcinie. Jednak wyzwaniem pozostaje koordynacja między operatorami, szczególnie w zakresie jednolitych standardów zbiórki i rozliczeń. Jak zauważa Krzysztof Hornicki, „wielość operatorów to szansa na innowacje, ale wymaga ścisłej współpracy, by system był szczelny i efektywny”. W porównaniu z krajami takimi jak Austria, gdzie system kaucyjny osiąga 80% zwrotu opakowań, Polska stoi przed wyzwaniem edukowania społeczeństwa i rozbudowy infrastruktury, ale centrum w Bolęcinie to solidny fundament dla tych ambicji.
Źródło: PAP
