Rozwój upraw żurawiny w Quebecu, drugim co do wielkości regionie produkującym ten owoc na świecie, może poważnie zagrozić zasobom wodnym w centralnej części prowincji – wynika z raportu przygotowanego dla rządu Quebecu. Intensywne zużycie wody na torfowiskach i terenach bagiennych, szczególnie podczas zbiorów, oraz zatwierdzanie nowych projektów upraw budzą obawy o wyczerpanie rzek w okresach suszy. Jeden z producentów otrzymał pozwolenie na pobór 60 milionów litrów wody miesięcznie z lokalnej rzeki, co odpowiada rocznemu zużyciu miasta liczącego 15 tysięcy mieszkańców.
Według raportu przygotowanego dla rządu prowincji Quebec, dalszy rozwój upraw żurawiny może stanowić poważne zagrożenie dla rzek w centralnej części tego kanadyjskiego regionu. Quebec, będący drugim co do wielkości producentem żurawiny na świecie po stanie Wisconsin w USA, odnotowuje dynamiczny wzrost areału upraw, co zwiększa presję na lokalne zasoby wodne. Raport, którego szczegóły ujawniło Radio-Canada 11 sierpnia 2025 roku, wskazuje, że kontynuacja zatwierdzania nowych projektów upraw może doprowadzić do wykorzystania ponad 100% zasobów wodnych niektórych rzek w okresach niskiego poziomu wody, szczególnie w sezonie letnim.
Quebeckie Ministerstwo Środowiska podkreśla, że już pobór 15% zasobów wodnych rzek budzi niepokój, a poziom 30% oznacza ich intensywną eksploatację. W przypadku pełnego zatwierdzenia nowych projektów, niektóre rzeki w centralnym Quebecu mogą zostać całkowicie wyczerpane w okresach suszy, co zagrozi ekosystemom wodnym i dostawom wody dla innych użytkowników. Problem ten jest szczególnie istotny w regionie Centre-du-Québec, gdzie koncentruje się 80% produkcji żurawiny w prowincji.
Uprawy na torfowiskach i bagienach
Żurawina (Vaccinium macrocarpon) jest uprawiana głównie na torfowiskach i terenach bagiennych, które odgrywają kluczową rolę w retencji i oczyszczaniu wód w naturalnych ekosystemach. Uprawa tego owocu wymaga dużych ilości wody, szczególnie podczas zbiorów, które odbywają się w październiku. Pola są wtedy zalewane, aby owoce mogły unosić się na powierzchni, co ułatwia ich zbiór mechaniczny. Woda używana do tego celu pochodzi z zamkniętych systemów obiegu wody, deszczówki oraz pobliskich rzek, które są pompowane do specjalnie budowanych zbiorników.
Chociaż większość quebeckich farm żurawinowych działa w systemie zamkniętego obiegu wody, który pozwala na jej recykling i ponowne wykorzystanie, wielu producentów nadal polega na pobieraniu wody z rzek, zwłaszcza w okresach zwiększonego zapotrzebowania. Jak wynika z badań prowadzonych przez dr. Jeana Carona z Uniwersytetu Laval, optymalne zarządzanie wodą, w tym stosowanie tensiometrów do monitorowania wilgotności gleby, pozwala zmniejszyć zużycie wody nawet sześciokrotnie, jednocześnie zwiększając plony o 30%. Jednak w praktyce nie wszystkie farmy stosują te technologie, co zwiększa presję na lokalne zasoby wodne.
Nadmierne zużycie wody z rzek
Raport przygotowany dla rządu Quebecu wskazuje, że dalsza ekspansja upraw żurawiny może doprowadzić do nadmiernego wykorzystania zasobów wodnych w niektórych rzekach, szczególnie w okresach suszy. Przykładem jest przypadek jednego z producentów, który otrzymał zezwolenie na pobór 60 milionów litrów wody miesięcznie z lokalnej rzeki oraz 5 milionów litrów deszczówki dziennie. Taka ilość odpowiada rocznemu zużyciu wody przez miasto liczące 15 tysięcy mieszkańców, co obrazuje skalę wpływu upraw żurawiny na lokalne zasoby wodne.
Eksperci zwracają uwagę, że intensywne pobieranie wody z rzek może zaburzyć ich naturalny przepływ, co negatywnie wpływa na ekosystemy wodne, w tym na populacje ryb i innych organizmów. Ponadto, w okresach niskiego poziomu wód, konkurencja o dostęp do wody między rolnikami, mieszkańcami i przemysłem może prowadzić do konfliktów. Quebeckie Ministerstwo Środowiska rozważa wprowadzenie bardziej rygorystycznych regulacji dotyczących pozwoleń na pobór wody, aby zapobiec wyczerpaniu rzek w regionie Centre-du-Québec.
Problemy z dostępem do wody
Około 25% producentów żurawiny w Quebecu zgłasza problemy z dostępnością wody, szczególnie w okresach suszy, które w ostatnich latach nasiliły się z powodu zmian klimatycznych. Od 2020 roku do Ministerstwa Środowiska wpłynęło 26 wniosków o zatwierdzenie nowych lokalizacji upraw żurawiny, jednak żaden z nich nie został rozpatrzony pozytywnie z powodu obaw o wpływ na zasoby wodne. Wstrzymanie nowych projektów wynika z konieczności przeprowadzenia szczegółowych analiz środowiskowych, które ocenią długoterminowe skutki dalszej ekspansji upraw.
Problemy z dostępem do wody są szczególnie dotkliwe dla mniejszych producentów, którzy nie dysponują zaawansowanymi systemami zarządzania wodą, takimi jak subnawadnianie czy precyzyjne systemy irygacyjne. Badania przeprowadzone w regionie Saint-Louis-de-Blanford wskazują, że optymalna głębokość warstwy wodonośnej (WTD) na poziomie 60 cm pozwala zmaksymalizować plony przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia wody o 77%, ale wymaga to inwestycji w infrastrukturę i technologie, na które nie wszyscy producenci mogą sobie pozwolić.
Wzrost produkcji i znaczenie ekonomiczne
Produkcja żurawiny w Quebecu od lat 90. XX wieku dynamicznie rośnie, a obecnie uprawy zajmują ponad 5,3 tysiąca hektarów, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z 3,45 tysiąca hektarów w 2014 roku. Quebeckie Stowarzyszenie Producentów Żurawiny, założone w 1994 roku, rozrosło się z 9 do 86 członków, odzwierciedlając rozwój branży. W 2024 roku roczna produkcja osiągnęła około 100,1 tysiąca ton, z czego 90% jest przeznaczane na eksport, generując przychody przekraczające 195 milionów dolarów kanadyjskich.
Region Centre-du-Québec odpowiada za 80% produkcji żurawiny w prowincji, a Quebec jest światowym liderem w uprawie organicznej żurawiny, z areałem organicznym wzrastającym z 785 hektarów w 2009 roku do 3,944 hektarów w 2019 roku.
Wzrost produkcji napędza zarówno popyt na rynkach międzynarodowych, jak i dostęp do funduszy z Krajowego Planu Odbudowy, które wspierają modernizację farm i inwestycje w technologie oszczędzające wodę. Jednak dynamiczny rozwój branży budzi obawy o długoterminową zrównoważoność, szczególnie w kontekście wpływu na zasoby wodne.
Źródło: PAP
